De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma besloot afgelopen vrijdag een 17-jarige jongen die ervan wordt verdacht dat hij op sociale media opriep tot rellen (digitaal opruiing) in Utrecht een online gebiedsverbod op te leggen, maar is dit juridisch wel houdbaar en wenselijk?
Offline gebiedsverbod
Het offline gebiedsverbod kennen we: dat betekent dat je van de overheid niet op een bepaalde locatie mag zijn. Doe je dit toch, dan hangen er geldboetes en andere straffen boven het hoofd. Hetzelfde geldt voor een online gebiedsverbod, al heeft dat niet zozeer te maken met een fysieke locatie, maar met de hele online omgeving.
Het onderstaande is een prachtig voorbeeld voor de rechtspraak om dit in de toekomst vaker toe te passen. zo beschermen we de samenleving en onze collega's! #innovatieve #rechtspraak #online
— Geert-Jan Staal (@StaalGJ) November 27, 2021
https://t.co/zU9cXeV7sr
Online gebiedsverbod
Een zeventienjarige die via WhatsApp berichten verspreidde waarin hij mensen opriep om rellen te starten in Utrecht, heeft zo’n online gebiedsverbod gekregen. Hij mag niet alleen in WhatsApp geen opruiende berichten meer sturen, hij mag het ook niet op de rest van het internet. Doet hij dat toch wel? Dan kost dat hem 2.500 euro. De gemeente Utrecht wil de bron van de wanorde graag gericht aanpakken en denkt dat dat zo lukt.
Het online gebiedsverbod is vrij nieuw en kan worden opgelegd door burgemeesters. Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor het voorkomen van openbare-ordeverstoringen. In eerste instantie kozen burgemeesters er vaak voor om van tevoren bij de organisator aan te geven dat het niet oké was wat iemand van plan was en dreigde de gemeente met straffen. Dit bleek een succesvolle interventie, maar zeker in het licht van coronamaatregelen en de felle oproer die hieruit voorkomt, kiezen gemeenten er nu dus ook voor om een online gebiedsverbod op te leggen.
Het betekent in het geval van de Utrecht-rellen dat de jongeman nog wel WhatsApp mag gebruiken en de rest van het internet en apps, maar zodra hij dit inzet om mensen te beïnvloeden om te gaan rellen, krijgt hij die boete van 2.500 euro. Een logische keuze, zo’n algeheel online gebiedsverbod: kies je er immers voor om hem WhatsApp te verbieden, dan zou hij op Telegram verder kunnen gaan met zijn door de gemeente ongewenste gedrag.
Eerste keer
Het is de eerste keer dat burgemeester Dijksma een dergelijk online gebiedsverbod oplegt. "We zien steeds vaker online oproepen die leiden tot wanordelijkheden en rellen. Met deze gerichte interventie pakken we dit gedrag bij de bron aan", zo stelt ze.
Maar volgens advocaat Boumanjal is de maatregel 'creatief' maar juridisch niet houdbaar. "Burgemeester Dijksma gaat over de openbare orde binnen haar eigen stad", laat hij tegenover het AD weten. "Maar zo’n online verbod gaat heel ver en haar jurisdictie te buiten, als je het mij vraagt. Zeker als meetelt dat je verworven grondrechten en vrijheden aan banden gaat leggen, terwijl er nog geen rechterlijke uitspraak is en de uitlatingen via het reguliere strafrecht zijn aan te pakken."
Ook heeft de advocaat vragen over hoe de gemeente het online gebiedsverbod handhaaft. "Wordt zijn ip-adres in de gaten gehouden, of wordt er gekeken op welke websites deze jongen komt? Welke platformen hij gebruikt? Dat lijkt me al snel in strijd met de privacyregels die er zijn." De gemeente laat daarop weten dat het gedrag van de jongen binnen de kaders van de wet in de gaten wordt gehouden.
Schadeclaim tot gevolg
Het kan ook veel verder gaan, zo ondervonden de makers van de game Roblox. Hierin zat YouTuber Ruben Sim juist online enorm te rellen. Denk aan racistische uitspraken, online pesterij, foto’s van Hitler en seksuele intimidatie, allemaal binnen een gameplatform waarop veel kinderen actief zijn. Het evenement Roblox Developers Conference moest zelfs stilgelegd worden door de vele dreigementen die de man online stuurde.
Love the particle effects, but the powerful, soothing tone is what really brings this together. https://t.co/qi6lLxEYh4
— Roblox (@Roblox) November 24, 2021
De politie moest eraan te pas komen en uiteindelijk heeft het grote invloed gehad op het gevoel van veiligheid van de mensen die bijdroegen aan de conferentie. Roblox klaagt Ruben Sim nu aan voor een bedrag van 1,6 miljoen dollar, omdat deze man het het leven van veel Roblox-spelers en -makers zo zuur maakt. Er is nog geen uitspraak gedaan, maar het wil wel zeggen dat online uitspraken niet minder zwaar worden aangerekend als de dingen die je offline zegt.
Online voelt anders
Hoewel voor veel mensen de online wereld soms als een ander gebied voelt, is het toch echt deel van het echte leven en wordt wangedrag dus ook echt berecht. Aan de andere kant is juist dat online leven zo groot dat zo’n online gebiedsverbod moeilijk te controleren is. Op dit moment is het nog een in ontwikkeling zijnde manier voor de overheid om relschoppers in te perken, dus het kan er over een jaar zomaar anders uitzien. Hoe, dat zal waarschijnlijk samenhangen met hoe meetbaar iemands online gedrag nu werkelijk is.
Poll
Online gebiedsverbod moet vaker ingezet worden door burgemeesters
Bron: anoniem, twitter.com, ad.nl, security.nl, dutchcowboys.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.
Meer nieuws
Gehackte Thuisbezorgd-accounts worden verkocht
Een groeiend aantal gebruikers meldt dat via 'Thuisbezorgd' bestellingen op hun naam en rekening worden gedaan zonder dat zij daarvan weten. Volgens Thuisbezorgd is er geen datalek, maar betreft het credential stuffing. Getroffen accounts worden inmiddels ook online verkocht.
Cyberaanval treft tapijtproducent
Het Dendermondse bedrijf Desso is onderdeel van de Franse vloerbekledingsgroep Tarkett, die sinds vorige week getroffen is door een aanval op zijn IT-systemen.
Datingfraude eerste kwartaal 2020 stijgt naar 1,2 miljoen
Slachtoffers van datingfraude hebben in het eerste kwartaal van dit jaar ruim 1,2 miljoen euro aan schade gemeld bij de Fraudehelpdesk. Dat is een grote stijging ten opzichte van dezelfde periode in 2019, toen het schadebedrag na de eerste drie maanden nog op ruim 700.000 euro stond.
Steeds meer bedrijven worden afgeperst met dreiging DDoS aanval
Bedrijven ontvangen de laatste tijd steeds vaker e-mails en WhatsApp-berichten waarin cybercriminelen dreigen een DDoS-aanval op hun bedrijf uit te voeren. De DDoS-aanval is dan alleen te stoppen als bedrijven voor een bepaalde datum een bepaald bedrag in bitcoins betalen.
Inzicht krijgen hoe cybercriminelen te werk gaan
Cybercriminelen volgen graag de weg van de minste weerstand. Ze hacken als het ware de psyche van hun slachtoffers. Ze maken gebruik van publiek toegankelijke informatie (sociale media, OSINT) en ogenschijnlijk onschuldige interacties om slachtoffer profielen samen te stellen.
Onderzoekers waarschuwen voor nieuwe malware op Android-telefoons
Onderzoekers van cyber-beveiligingsbedrijf 'Cybereason' waarschuwen voor nieuwe malware die toeslaat op Android-devices. Het probeert inloggegevens van bank- en betalingsapps te onderscheppen.
Logistiek bedrijf in Brabant betaalt losgeld na infectie door ransomware
De Brabantse logistiek dienstverlener 'Van der Helm Logistics' heeft cybercriminelen losgeld betaald nadat bestanden door de Lockbit-ransomware waren versleuteld. De realtimeback-ups waren ook door de ransomware versleuteld en de tapestreamer voor de tapeback-ups was kapot gegaan. Dat laat het bedrijf tegenover De Volkskrant weten.
Britse instanties doelwit cyberaanvallen in een poging vaccin geheimen te stelen
Britse wetenschappelijke instellingen en universiteiten die zich bezighouden met de bestrijding van het coronavirus, zijn massaal het doelwit van Iraanse en Russische cybercriminelen. Hackers voeren cyberaanvallen uit op deze instanties om data te vinden over corona vaccins. Tot op heden is nog geen enkele aanval succesvol gebleken.
Cybercrime nieuwsbrief 104 (week 18-2020)
Datalek nieuws en overzicht week 18-2020
Bij een 'datalek' gaat het om ongeoorloofde of onbedoelde toegang tot persoonsgegevens bij een organisatie. Of om vernietiging, verlies, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens. Onder een datalek valt dus niet alleen het vrijkomen (lekken) van gegevens, maar ook onrechtmatige verwerking van gegevens en verlies van (toegang tot) persoonsgegevens.
Oplichting / Cybercrime overzicht week 18-2020
Wat is phishing »
Fraude via WhatsApp: 24 verdachten aangehouden
De afgelopen twee weken zijn in en rond Deventer 24 verdachten aangehouden in een omvangrijk onderzoek naar fraude via WhatsApp. De zaak kwam aan het rollen toen begin dit jaar bij de politie in Deventer tientallen aangiftes van vriend-in-noodfraude, voorheen WhatsApp-fraude, binnenkwamen. Het Cyberteam van Oost-Nederland startte daarop het onderzoek.