Het beveiligingsbedrijf ESET heeft meerdere types wiper-malware gevonden in Oekraïense systemen. Wiper-malware is een type malware dat schade aanricht aan een systeem, zichzelf vervolgens verwijdert en zijn sporen uitwist. Het idee is dat onderzoekers de malware dan niet kunnen vinden of kunnen herleiden tot een bron.
Grote malware aanval
In de dagen voor de Russische invasie werd Oekraïne ook getroffen door een grote malware aanval. Volgens Dave Maasland van Eset is deze tweede aanval begonnen in de dagen na de invasie. Het zou gaan om een goed voorbereide en gecoördineerde aanval. 'Wat helemaal interessant is aan deze tweede variant, is dat de aanvallers live aan het meekijken waren met de malware om hem te verbeteren.'
Deze tweede aanval is volgens Maasland veel doelbewuster dan de vorige aanval. 'Waar die eerste aanval nog best wel breed was, op IT-bedrijven, financiële instellingen, lijkt die tweede aanval echt gericht om Oekraïense overheidsinstellingen kapot te maken.'
Hoewel het niet te bewijzen is waar de aanval vandaan komt, gaat Maasland, gezien de aard van het doelwit, er vanuit dat de aanval uit Rusland komt. Tegelijkertijd benadrukt Maasland dat het niet vast te stellen is of het hier gaat om een aanval door de Russische veiligheidsdiensten of door hackersgroepen die sympathiseren met Rusland.
HermeticWiper
Eerder vond het bedrijf al HermeticWiper en nu heeft het ook IsaacWiper aangetroffen in Oekraïense systemen. ESET geeft aan niet te weten hoe de HermeticWiper precies binnenkomt in een systeem. Eenmaal binnen ziet het bedrijf wel dat de malware via Active Directory wordt uitgerold over netwerken.
De wiper maakt het systeem onbruikbaar door data over te schrijven. Tegelijkertijd wordt de ransomware HermeticRansom ingezet. De onderzoekers vermoeden dat dit wordt gedaan om de activiteiten van de wiper zoveel mogelijk te verhullen.
Naast de wiper en de ransomware-elementen wordt er ook een wormcomponent ingezet, deze noemen ze HermeticWizard. De worm zorgt ervoor dat de wiper zich kan verspreiden via het lokale netwerk en zo nog meer systemen kan aanvallen.
De malware combineert dus een wiper met ransomware en een worm. Het gaat dus om erg vernuftige aanvallen.
ESET geeft aan de wiper bij zeker vijf bedrijven te hebben aangetroffen.
Tweede variant
Naast de HermeticWiper heeft ESET nu dus nog een vergelijkbaar type malware gevonden, genaamd IsaacWiper. Deze malware zou zich vooral richten op overheidsinstellingen in Oekraïne.
De code van IsaacWiper lijkt minder geavanceerd dan die van HermeticWiper. Ook van IsaacWiper is niet bekend hoe het de systemen binnenkomt. Wel zou de malware al sinds oktober op sommige systemen staan. Pas op 24 februari heeft de malware ook daadwerkelijk toegeslagen.
ESET zegt dat de malware enkele uren voor de Russische invasie van Oekraïne toesloeg. Hoewel het dan makkelijk lijkt om deze twee zaken aan elkaar te verbinden, geeft ESET aan dat ze onvoldoende bewijs hebben om publieke uitspraken te doen over de herkomst van de malware.
Waarschuwingen voor Nederland
Het Nationaal Cyber Security Centrum heeft deze week gewaarschuwd dat de malware die in Oekraïne opduikt ook kan overslaan naar bijvoorbeeld Nederland. Maasland waarschuwt dat bedrijven in Nederland zich dan ook moeten voorbereiden op het risico dat het digitale conflict kan escaleren.
Het bekendste voorbeeld hiervan zijn de NotPetya-aanvallen die in 2017 wereldwijd computernetwerken uitschakelden, waaronder containerterminals van de Rotterdamse haven. De aanval kwam volgens Groot Brittannië en de Verenigde Staten van het Russische leger en begon in Oekraïne.
Doordat Nederland grote delen van de vitale infrastructuur in vergaande mate heeft gedigitaliseerd, loopt Nederland volgens Maasland een groot risico. Daar komt bij dat volgens verschillende rapporten van onder meer de Cyber Security Raad, de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid en de NCTV de vitale infrastructuur niet voldoende is beschermd tegen cyberaanvallen. 'Laten we geen paniek zaaien, maar reken er maar op dat onze veiligheidsdiensten in opperste staat van paraatheid zijn.'
Bron: bnr.nl, welivesecurity.com, vpngids.nl
Bekijk alle vormen en begrippen
Meer rapporten bekijken of downloaden
Inschrijven voor wekelijkse nieuwsbrief
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.
Meer malware nieuws
Android apparaten malware, het lukt Google maar niet
Op ruim 7,4 miljoen Android apparaten is vooraf geïnstalleerde malware gevonden. De malware was in staat om apparaten over te nemen, apps op de achtergrond te downloaden en advertentiefraude te plegen.
Nieuwe Malware gericht op Windows Systemen
Cybercrime deskundigen van beveiligingsbedrijf Proofpoint hebben een nieuwe malware gevonden die zich op Windows-systemen richt. Het zogeheten 'SystemBC' installeert een proxy op een geïnfecteerde computer en probeert andere malware binnen te krijgen.
Amerikaanse overheid luidt de noodklok "Malware Ransomware aanvallen"
Een schooldistrict in de Amerikaanse staat Alabama heeft de start van het nieuwe schooljaar voor de tweede keer moeten uitstellen wegens malware. De malware infecteerde een server van het schooldistrict en had vervolgens gevolgen voor allerlei computers en het telefoonsysteem
Nieuw type Malware, creëert miljard valse Advertentie impressies
Digitale specialisten hebben een nieuw type malware ontdekt dat valse advertentie impressies creëert om frauduleuze advertentie inkomsten te genereren. In een paar maanden creëerde de malware meer dan een miljard valse impressies, weet ZDNet te vertellen.
Politie pakt Utrechter op voor het ontwikkelen van Malware
De politie heeft een 20-jarige man aangehouden op verdenking van het ontwikkelen en verkopen van malware.
Malware infecteert 25 miljoen mobile apparaten
Online beveiliger Check Point Research heeft een nieuwe variant van mobiele malware ontdekt, die ongemerkt rond de 25 miljoen apparaten heeft geïnfecteerd, waaronder alleen al 15 miljoen apparaten in India.
Cybercriminelen gebruiken gespannen politieke situatie om bepaalde groepen te infecteren met malware
Security bedrijf 'Check Point Research' kwam onlangs een grootschalige campagne tegen die jarenlang Facebook pagina's gebruikte om malware te verspreiden.
Excel kan malware binnenlaten
Een functie in Excel kan er voor zorgen dat malware via een toegestuurd Excel-bestand wordt binnengehaald. Microsoft is niet van plan een patch uit te brengen omdat de functie omzeild kan worden.
Nieuwe Malware 'Mirai-variant' besmet IoT-apparaten
Onderzoekers hebben een nieuwe variant van de beruchte Mirai-malware ontdekt die dertien verschillende exploits gebruikt om Internet of Things-apparaten (IoT) te infecteren. De exploits maken misbruik van bekende kwetsbaarheden in digitale videorecorders, routers en andere apparaten.
Britse WannaCry onderzoeker bekent schrijven van malware
De Britse security-onderzoeker die de uitbraak van het gijzelvirus Wannacry stopte, heeft schuld bekend aan het maken en verspreiden van malware.
47.000 computers besmet met Emotet Malware
Antispam organisatie Spamhaus heeft 47.000 computers ontdekt die met de Emotet malware besmet zijn. Emotet bestaat al sinds 2014 en was oorspronkelijk malware voor het stelen van bankgegevens. Inmiddels is het een "modulaire malwarefamilie" die allerlei aanvullende malware op systemen kan installeren.
Ernstige kwetsbaarheid gevonden in Google Chrome
Afgelopen week bracht Google een update uit voor de Chrome-browser voor Windows, Mac, Android en ChromeOS. Nu laat Google weten dat de update bedoeld was om een ernstig lek te dichten. Met behulp van de bug zouden hackers een cyberaanval uit kunnen voeren, door malware te installeren op pc’s. Google raadt aan de update zo snel mogelijk door te voeren.