De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma besloot afgelopen vrijdag een 17-jarige jongen die ervan wordt verdacht dat hij op sociale media opriep tot rellen (digitaal opruiing) in Utrecht een online gebiedsverbod op te leggen, maar is dit juridisch wel houdbaar en wenselijk?
Offline gebiedsverbod
Het offline gebiedsverbod kennen we: dat betekent dat je van de overheid niet op een bepaalde locatie mag zijn. Doe je dit toch, dan hangen er geldboetes en andere straffen boven het hoofd. Hetzelfde geldt voor een online gebiedsverbod, al heeft dat niet zozeer te maken met een fysieke locatie, maar met de hele online omgeving.
Het onderstaande is een prachtig voorbeeld voor de rechtspraak om dit in de toekomst vaker toe te passen. zo beschermen we de samenleving en onze collega's! #innovatieve #rechtspraak #online
— Geert-Jan Staal (@StaalGJ) November 27, 2021
https://t.co/zU9cXeV7sr
Online gebiedsverbod
Een zeventienjarige die via WhatsApp berichten verspreidde waarin hij mensen opriep om rellen te starten in Utrecht, heeft zo’n online gebiedsverbod gekregen. Hij mag niet alleen in WhatsApp geen opruiende berichten meer sturen, hij mag het ook niet op de rest van het internet. Doet hij dat toch wel? Dan kost dat hem 2.500 euro. De gemeente Utrecht wil de bron van de wanorde graag gericht aanpakken en denkt dat dat zo lukt.
Het online gebiedsverbod is vrij nieuw en kan worden opgelegd door burgemeesters. Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor het voorkomen van openbare-ordeverstoringen. In eerste instantie kozen burgemeesters er vaak voor om van tevoren bij de organisator aan te geven dat het niet oké was wat iemand van plan was en dreigde de gemeente met straffen. Dit bleek een succesvolle interventie, maar zeker in het licht van coronamaatregelen en de felle oproer die hieruit voorkomt, kiezen gemeenten er nu dus ook voor om een online gebiedsverbod op te leggen.
Het betekent in het geval van de Utrecht-rellen dat de jongeman nog wel WhatsApp mag gebruiken en de rest van het internet en apps, maar zodra hij dit inzet om mensen te beïnvloeden om te gaan rellen, krijgt hij die boete van 2.500 euro. Een logische keuze, zo’n algeheel online gebiedsverbod: kies je er immers voor om hem WhatsApp te verbieden, dan zou hij op Telegram verder kunnen gaan met zijn door de gemeente ongewenste gedrag.
Eerste keer
Het is de eerste keer dat burgemeester Dijksma een dergelijk online gebiedsverbod oplegt. "We zien steeds vaker online oproepen die leiden tot wanordelijkheden en rellen. Met deze gerichte interventie pakken we dit gedrag bij de bron aan", zo stelt ze.
Maar volgens advocaat Boumanjal is de maatregel 'creatief' maar juridisch niet houdbaar. "Burgemeester Dijksma gaat over de openbare orde binnen haar eigen stad", laat hij tegenover het AD weten. "Maar zo’n online verbod gaat heel ver en haar jurisdictie te buiten, als je het mij vraagt. Zeker als meetelt dat je verworven grondrechten en vrijheden aan banden gaat leggen, terwijl er nog geen rechterlijke uitspraak is en de uitlatingen via het reguliere strafrecht zijn aan te pakken."
Ook heeft de advocaat vragen over hoe de gemeente het online gebiedsverbod handhaaft. "Wordt zijn ip-adres in de gaten gehouden, of wordt er gekeken op welke websites deze jongen komt? Welke platformen hij gebruikt? Dat lijkt me al snel in strijd met de privacyregels die er zijn." De gemeente laat daarop weten dat het gedrag van de jongen binnen de kaders van de wet in de gaten wordt gehouden.
Schadeclaim tot gevolg
Het kan ook veel verder gaan, zo ondervonden de makers van de game Roblox. Hierin zat YouTuber Ruben Sim juist online enorm te rellen. Denk aan racistische uitspraken, online pesterij, foto’s van Hitler en seksuele intimidatie, allemaal binnen een gameplatform waarop veel kinderen actief zijn. Het evenement Roblox Developers Conference moest zelfs stilgelegd worden door de vele dreigementen die de man online stuurde.
Love the particle effects, but the powerful, soothing tone is what really brings this together. https://t.co/qi6lLxEYh4
— Roblox (@Roblox) November 24, 2021
De politie moest eraan te pas komen en uiteindelijk heeft het grote invloed gehad op het gevoel van veiligheid van de mensen die bijdroegen aan de conferentie. Roblox klaagt Ruben Sim nu aan voor een bedrag van 1,6 miljoen dollar, omdat deze man het het leven van veel Roblox-spelers en -makers zo zuur maakt. Er is nog geen uitspraak gedaan, maar het wil wel zeggen dat online uitspraken niet minder zwaar worden aangerekend als de dingen die je offline zegt.
Online voelt anders
Hoewel voor veel mensen de online wereld soms als een ander gebied voelt, is het toch echt deel van het echte leven en wordt wangedrag dus ook echt berecht. Aan de andere kant is juist dat online leven zo groot dat zo’n online gebiedsverbod moeilijk te controleren is. Op dit moment is het nog een in ontwikkeling zijnde manier voor de overheid om relschoppers in te perken, dus het kan er over een jaar zomaar anders uitzien. Hoe, dat zal waarschijnlijk samenhangen met hoe meetbaar iemands online gedrag nu werkelijk is.
Poll
Online gebiedsverbod moet vaker ingezet worden door burgemeesters
Bron: anoniem, twitter.com, ad.nl, security.nl, dutchcowboys.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.
Meer nieuws
Dit is het verhaal van een man die zijn dochter wilde helpen
Op een avond in het voorjaar van 2020 krijgt de 72-jarige Dirk uit Utrecht een berichtje van zijn dochter (43 jaar). ‘Hoe gaat het?’ Een WhatsApp berichtje zoals wel vaker. Vader en dochter appen een tijdje heen en weer. “Er was eigenlijk niks geks aan de hand. Ook niet toen ze om hulp vroeg”, vertelt Dirk. Maar wat hij dan nog niet weet, is dat hij eigenlijk met een crimineel aan het appen is…
Onvoldoende inzicht in de omvang van online seksueel geweld
Uit het NSCR-rapport 'Het Fenomeen Online Seksueel Geweld', blijkt dat online seksueel geweld op verschillende manieren wordt geregistreerd. Dit maakt het lastig om de omvang en ontwikkeling in kaart te brengen. Daarnaast bestaat er een grote mate van versnippering in de aanpak van betrokken partijen en is er nog weinig bekend over effectieve interventies.
Zerodaylekken melden of openhouden als Nederlandse overheid?
Partijen in de Tweede Kamer zijn verdeeld over hoe de overheid met zerodaylekken in hard- en software moet omgaan, zo blijkt uit een debat dat deze week werd gevoerd. Het debat ging over een initiatiefwetsvoorstel van D66-Kamerlid Kees Verhoeven. Dat voorstel moet een afwegingsproces creëren voor de omgang met zerodaylekken, kwetsbaarheden waarvan de ontwikkelaar niet op de hoogte is.
Cybercrime nieuwsbrief 111 (week 25-2020)
Datalek nieuws en overzicht week 25-2020
Bij een 'datalek' gaat het om ongeoorloofde of onbedoelde toegang tot persoonsgegevens bij een organisatie. Of om vernietiging, verlies, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens. Onder een datalek valt dus niet alleen het vrijkomen (lekken) van gegevens, maar ook onrechtmatige verwerking van gegevens en verlies van (toegang tot) persoonsgegevens.
Oplichting / Cybercrime overzicht week 25-2020
Wat is phishing »
De duistere kant van het internet, sexting, grooming, catfishing en sextortion
Help, mijn borsten staan online laat de donkerste kant van het internet zien waar je pikante selfie plots niet meer privé is, waar de lieve jongen die met je dochter aan het chatten is ineens een man van 57 jaar blijkt te zijn en waar die ene gênante foto het perfecte middel blijkt te zijn om je een paar honderd of duizend euro af te persen. Het lijkt allemaal waarschijnlijk de 'ver weg van je bed show' totdat het je zelf een keer overkomt. Een online horror scenario wat helaas bestaat.
Grenzen waren dicht, als compensatie is er meer gezocht op zowel het normaal internet als op het darkweb
De coronapandemie heeft ertoe geleid dat online seksueel misbruik en uitbuiting van kinderen fors is toegenomen, concludeert Europol in een nieuw rapport. Dat gebeurde in maart en april, de maanden dat veel landen in lockdown waren.
Open bronnen onderzoek als middel
Het ministerie van Justitie en Veiligheid, politie, Openbaar Ministerie (OM), CJIB en Justid hebben de laatste jaren een groot aantal voortvluchtige veroordeelden opgespoord.
Slachtoffers bestolen voor duizende euro's door het scannen van een QR code
Verschillende mensen in Tilburg zijn via QR code fraude voor duizenden euro's bestolen. De daders sloegen onder andere toe bij het station van Tilburg en wisten een taxichauffeur op te lichten.
Australië doelwit van grote cyberaanval
Australië wordt momenteel getroffen door een grote, goed opgezette cyberaanval. Het land is al een aantal maanden het doelwit van hackers. Dat heeft premier Scott Morrison bekendgemaakt tijdens een persconferentie.
Onderzoekers onthullen de werkwijze van de ongrijpbare InvisiMole-groep
Tijdens het onderzoek naar een nieuwe campagne van 'InvisiMole', een aanvallersgroepering waar onderzoekers voor het eerst verslag van deed in 2018, hebben onderzoekers de bijgewerkte toolset van de groep en de tot dan toe onbekende details over de werking ervan aan het licht gebracht.