Vanaf eind februari kunnen Nederlanders die het slachtoffer zijn geworden van internetoplichting of betaalfraude rekenen op de hulp van hun bank. Dan verstrekken banken naam, adres en woonplaats van de persoon die een slachtoffer financieel heeft bedonderd. Deze gegevens mogen alleen gebruikt worden om een civielrechtelijke procedure tegen de oplichter te starten.

Stijging 127 procent

De coronapandemie is er niet alleen verantwoordelijk voor dat we massaal thuiswerken en nagenoeg alle winkels op slot zijn. Het aantal aangiftes van cybercriminaliteit steeg vorig jaar explosief, zo constateerde de politie afgelopen maand: alles bij elkaar opgeteld met 127 procent. WhatsApp-fraude, ook wel vriend-in-noodfraude of hulpvraagfraude genoemd, kost de samenleving miljoenen euro’s. Dat geldt ook voor phishing, een methode waarbij cybercriminelen persoonlijke gegevens van onschuldige slachtoffers proberen buit te maken.

De wereld digitaliseert en de criminaliteit ook

De Fraudehelpdesk ontving in 2020 bijna 350.000 meldingen van fraude en oplichting. De totale schade daarvan wordt geraamd op meer dan 41 miljoen euro. Het Openbaar Ministerie (OM) zei in januari zich grote zorgen te maken over de toename en omvang van cybercriminaliteit. “De wereld digitaliseert, en de criminaliteit ook. Politie en Openbaar Ministerie spelen daarop in, maar telkens blijken techniek, wetgeving én organisatie achter te lopen op de werkelijkheid”, aldus het OM.

Maatschappelijke signaal

Naast economische schade heeft cybercrime ook een grote maatschappelijke impact. Hard optreden tegen internetcriminelen en oplichters is voor komend jaar dan ook hoge prioriteit van het OM. “Door daders te pakken, te veroordelen én hun winsten af te nemen, wordt het maatschappelijke signaal afgegeven dat cybercrime niet meer loont. Dit zorgt voor economische en maatschappelijke weerbaarheid en heeft daarom onze prioriteit.”

Het kabinet kijkt niet met lede ogen toe. Minister van Financiën Wöpke Hoekstra en minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus zaten afgelopen jaar met de banken om tafel. Gezamenlijk keken ze of er niet een ruimhartig, gemeenschappelijk beleid voor slachtoffers van betaalfraude gerealiseerd kon worden. Dat is niet alleen de nadrukkelijke wens van de regering, ook de Tweede Kamer sprak zich hiervoor uit.

Gedupeerde klanten helpen

Het overleg tussen de ministers en banken heeft tot resultaat geleid. De banken hebben een procedure bedacht waarmee ze gedupeerde klanten gaan helpen. Zij krijgen de NAW-gegevens van fraudeurs om ze civielrechtelijk aan te pakken, bijvoorbeeld door gerechtsdeurwaarder in te schakelen of een rechtszaak te beginnen.

Een slachtoffers krijgt niet zomaar de NAW-gegevens van oplichters. Allereerst moet hij aangifte doen bij de politie van oplichting of betaalfraude. Als de politie aangeeft dat er inderdaad sprake is van oplichting, kan hij bij de bank aankloppen voor hulp. De bank sommeert de vermeende oplichter om het geld terug te storten op de rekening van het slachtoffer. Als hij dat niet doet binnen 21 dagen, dan pas overhandigt de bank de gegevens van de fraudeur aan het slachtoffer.

Civielrechtelijke procedure

Betaalvereniging Nederland verwacht dat alle Nederlandse banken eind februari zover zijn en de procedure in werking treedt. Berend Jan Beugel, persvoorlichter van Betaalvereniging Nederland, benadrukt tegenover het Algemeen Dagblad dat de gegevens die de banken verstrekken alleen gebruikt mogen worden om een civielrechtelijke procedure te starten. Het recht in eigen hand nemen of voor eigen rechter spelen door bij de oplichter langs te gaan, is onverstandig.

Het nieuwe beleid van banken geldt niet alleen voor Nederlanders die vanaf eind februari het slachtoffer worden van cybercriminelen. De NAW-gegevens kunnen met terugwerkende kracht van 13 maanden worden opgevraagd. Met andere woorden, wie vorig jaar via internet is opgelicht kan nog steeds zijn gelijk halen.

Eerste Hulp Bij Online fraude

Het Algemeen Dagblad vertelt in het artikel het verhaal van gerechtsdeurwaarder Rick van der Rest. Hij lanceerde enkele jaren geleden Eerste Hulp Bij Online Fraude (EHBO). Het idee achter dit initiatief is dat fraudeurs die mensen voor kleine bedragen (enkele tientjes) oplichten, aangepakt kunnen worden.

In de begindagen draaide het voornamelijk om mensen die tankten en zonder te betalen doorreden. Eind vorig jaar boekte Van der Rest zijn eerste succes tegen een internetoplichter.

Een vriend van hem kocht via Marktplaats een game voor een paar tientjes, maar kreeg deze nooit geleverd. De gerechtsdeurwaarder startte een civiele procedure en werd in het gelijk gesteld door de rechter. De oplichter moet niet alleen het schadebedrag terugbetalen, maar ook de proceskosten en de kosten van de deurwaarder.

Een doorbraak

Van der Rest noemt de uitspraak ‘een doorbraak’ en denkt dat het bijstaan van gedupeerden van internetfraude de toekomst wordt. “Het kunnen zomaar 200.000 zaken per jaar worden”, zo voorspelt Van der Rest. Dat slachtoffers zelf de NAW-gegevens kunnen opvragen bij banken, baart hem wel enige zorgen. “Je moet voorkomen dat er eigenrichting ontstaat. Er is heel veel emotie en woede bij mensen die zijn opgelicht. Dat hebben we bij Tanken zonder Betalen ook gezien, dat mensen toch achter de gegevens van de dief kwamen en die persoon opzochten.”

Bron: avg.nl, ad.nl, vpngids.nl

EHBO bij fraude: Rick van der Rest

Tips of verdachte activiteiten gezien? Meld het hier of anoniem.