Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Darkweb prijzen voor gestolen PayPal rekeningen omhoog, creditcards omlaag
Gestolen creditcardgegevens die op het darkweb te koop worden aangeboden, zijn in acht maanden tijd goedkoper geworden. Gestolen inloggegevens voor PayPal-accounts zijn juist duurder geworden, blijkt uit onderzoek van het Britse bureau Comparitech.
De gevaren van het downloaden van illegaal games
Zolang gamers op zoek zijn naar gratis apps in de vorm van kopieën zonder licentie, cracks en andere goodies, zullen cybercriminelen op hen blijven azen en zullen wij aandacht blijven besteden aan de gevaren waar gamers mee te maken hebben. Hieronder volgen een aantal voorbeelden die we het afgelopen jaar tegen zijn gekomen.
Gezocht: Insiders die malware installeren voor ransomware aanval
Wanneer ransomware een bedrijfsnetwerk binnendringt, gebeurt dat meestal via e-mail, kwetsbaarheden in de software of onbeveiligde verbindingen op afstand. Het lijkt onwaarschijnlijk dat een insider opzettelijk malware zou verspreiden. Uit de praktijk blijkt echter dat sommige aanvallers denken dat deze methode om ransomware te verspreiden doeltreffend is, en sommige aanvallers rekruteren daarom actief werknemers van bedrijven door hen een percentage van het losgeld aan te bieden.
Ziekenhuizen en gemeenten blijven populaire ransomware doelwitten bij cybercriminelen
Cyberveilig Nederland (CVN) heeft in samenwerking met enkele van haar leden, de Nationale Politie en het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) een Whitepaper Ransomware gepubliceerd. Doel van het whitepaper is het op een laagdrempelige manier bieden van inzicht en handelingsperspectief zodat organisaties zich beter kunnen beveiligen tegen cybercriminelen.
Cyberaanval na cyberaanval: hoe China wraak nam op Australië
Nadat de relatie tussen Australië en China onlangs verzuurde, kreeg het Angelsaksische land te maken met “golf na golf” van cyberaanvallen. Dat meldt een nieuw rapport van persbureau Bloomberg. Deskundigen zeggen dat zelfs de rijkste landen gevaar lopen als ze China maar genoeg irriteren.
Daders 'high impact crimes' stappen over naar cybercrime
Er is een toename van het aantal daders van 'high impact crimes', zoals woninginbraken, overvallen, straatroven en geweldsmisdrijven, dat zich met cybercrime bezighoudt. Om dit tegen te gaan is de overheid verschillende initiatieven gestart, voornamelijk gericht op jongeren. Dat stelt demissionair minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid in een voortgangsrapportage over high impact crimes.
Duitsland eist dat Russische cyberaanvallen onmiddellijk ophouden
Een Russische hackersgroep genaamd 'GhostWriter' doet er alles aan om de aankomende parlementsverkiezingen in Duitsland te torpederen. Het hackerscollectief verspreidt desinformatie via sociale media, om zo de publieke opinie te beïnvloeden. Daarnaast voeren de aanvallers phishingcampagnes uit op politici, in een poging om hun accounts over te nemen.
Bol.com: Antwoord en win een VanMoof S3!
De afgelopen dagen ontving we een behoorlijk aantal meldingen over een misleidende winactie uit naam van Bol.com. Ook Opgelicht?! kreeg hier veel meldingen over. De belofte is dat er een fiets van het Nederlandse fietsenmerk VanMoof wordt weggegeven, een fiets met een winkelwaarde van zo'n 2.200 euro. Er is echter wel een probleem: er wordt helemaal niks weggegeven. Wat wil de organisatie van deze 'winactie' dan wél van je?
Overzicht cyberaanvallen week 35-2021
Cybercrimineel perst hogeschool van Arnhem en Nijmegen af, tweede kamer stelt vragen over "hack" bij onderwijsinstelling ROC Mondriaan en Italië gaat ransomware te lijf met giga plan en miljarden budget. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 174 week 35-2021
Veel smartphones worden momenteel aangevallen, zes verdachten in beeld bij omvangrijke cybercrime zaak en spyware in iPhone kabel. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 174
Datalek nieuws en overzicht week 35-2021
Een datalek kan ernstige gevolgen hebben, soms worden levens totaal verwoest door dat er identiteit fraude mee gepleegd wordt.
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 35-2021
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.