Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Europees cyberagentschap: RDP en phishing de voornaamste aanvalsvector
Ransomware was het afgelopen jaar de grootste cyberdreiging, zo stelt het Europees Agentschap voor cyberbeveiliging (ENISA) in een vandaag verschenen rapport. Phishingmails en bruteforce-aanvallen op RDP (remote desktop protocol)-accounts zijn de voornaamste manieren waarop organisaties met ransomware besmet raken.
Het onderzoek roept vragen op over de beveiliging van 100 vitale bedrijven en organisaties
'Zembla' en de 'Internet Cleanup Foundation' deden onderzoek naar e-mailbeveiliging bij 100 vitale bedrijven en organisaties. Hieruit zou blijken dat 43 van hen “hun e-mail onvoldoende (hebben) beschermd tegen cybercriminaliteit, zoals phishing, spoofing en ransomware”. Als je het onderzoek van Zembla nader inziet gaat het niet om bescherming tegen al deze vormen van cybercriminaliteit, maar om bescherming tegen spoofing.
150 aanhoudingen in operatie 'Dark HunTor'
Handhavingsinstanties uit diverse landen hebben bij een internationale actie tegen illegale handel op het darkweb 150 verdachten gearresteerd, waaronder vier Nederlanders. Verder namen de politiediensten ruim 26,7 miljoen euro in cash en cryptovaluta’s in beslag, net als 234 kilo drugs en 45 vuurwapens. Dat alles gebeurde onder de noemer operatie 'Dark HunTOR'.
Overzicht cyberaanvallen week 42-2021
Vermoedelijke Chinese hackers achter aanvallen op tien Israëlische ziekenhuizen, Check Point meldt 66 procent toename cyberaanvallen in België en Evil Corp heeft een nieuwe ransomware 'Macaw Locker'. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 181 week 42-2021
Politie houdt negen verdachten aan in onderzoek naar bankhelpdesk fraude, 'Hidden persistence' de meest gevreesde cyberaanval en "Yeah baby" take down door politie diensten. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 181. Nog niet ingeschreven voor de nieuwsbrief over cybercrime en darkweb? Schrijf je dan hier in.
Datalek nieuws en overzicht week 42-2021
Een datalek kan ernstige gevolgen hebben, soms worden levens totaal verwoest door dat er identiteit fraude mee gepleegd wordt.
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 42-2021
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.
Hij ontsnapte aan de grootste politie actie op het Darkweb - Deel 4: 'Het is nep en 99,9% zeker'
'DeSnake' is blijkbaar ontsnapt aan de 'take down' van AlphaBay door de opsporingsdiensten. De beheerder sprak met WIRED over zijn terugkeer - en de wederopstanding van de beruchte ondergrondse marktplaats. In deze 4-delige reeks nemen we je me in het donkere brein van 'deSnake'. Elke zaterdag, 4 weken lang op Cybercrimeinfo.nl.
"Yeah baby" take down door politie diensten
De Russische hackersgroep REvil is deze week door de FBI, samen met de Amerikaanse Secret Service, het Amerikaanse ministerie van Defensie en diverse buitenlandse mogendheden offline gehaald. Dat schrijft het Amerikaanse persbureau Reuters op basis van diverse bronnen.
Alleen al bekijken via het previewvenster in de Verkenner is genoeg om de aanval in te zetten
Het HP Wolf Security bedreigingsonderzoeksteam vond bewijs dat cybercriminelen zich snel organiseren om een lek in software die nog niet bij het moederbedrijf bekend is, maar wel bij hackers (zero-day) in te zetten op nieuwe kwetsbaarheden. Op 8 september onderschepte HP voor het eerst een stukje code (exploit) gericht op de kwetsbaarheid met de benaming CVE-2021-40444 die via misbruik van Microsoft Office-documenten het systeem infecteerde. Dit gebeurde een week voordat de patch werd vrijgegeven op 14 september.
'Hidden persistence' de meest gevreesde cyberaanval
Deep Instinct, aanbieder van een op deep learning gebaseerde security-framework, publiceerde vorige week zijn halfjaarlijkse Voice of SecOps Report. Uit dit rapport blijkt dat organisaties gemiddeld 17,2 uur nodig hebben om op een cyberaanval te reageren, oftewel twee werkdagen. Wereldwijd ligt dit gemiddeld nog hoger, namelijk 20.9 uur. Gezien de vertraging die security-teams vaak oplopen wanneer ze met een beveiligingsincident te maken krijgen, hebben de respondenten weinig vertrouwen in hun vermogen om de constante golf van cyberaanvallen de baas te blijven.
Fors meer ransomware aanvallen op Europese zorginstellingen
Europese zorginstellingen zijn vaker het slachtoffer van ransomware-aanvallen. Sinds begin dit jaar hebben er 25 aanvallen met gijzelsoftware plaatsgevonden, waarbij 66 locaties zijn geraakt. Dat zijn er fors meer vorig jaar. In ons land zijn tot nu toe vier zorgorganisaties getroffen door ransomware.