Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Cybercriminelen spelen in op emotie oorlog Oekraïne
De oorlog in Oekraïne houdt de wereld al even in zijn greep. Er zijn een hoop hulpacties opgezet om de slachtoffers te hulp te schieten, al blijkt niet elk initiatief even betrouwbaar te zijn.
Onderzoek cyberaanval op satellietinternet
Meerdere Westerse inlichtingendiensten onderzoeken een cyberaanval die het satellietinternet van Viasat in Oekraïne offline heeft gehaald tijdens het begin van de Russische invasie. Een deel van de verbindingen werkt nog altijd niet.
Overzicht cyberaanvallen week 10-2022
Geheime Amerikaanse operatie voorkwam cruciale cyberaanval van Rusland, Roemeense tankstations van Rompetrol doelwit van ransomware en Samsung bevestigt diefstal van broncode Galaxy-telefoons. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 200 week 10-2022
In deze meta-oorlog vecht iedereen mee, server neergehaald en erger voorkomen en Russische mediawaakhond getroffen door cyberaanval. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 200.
Russische mediawaakhond getroffen door cyberaanval
In een digitale aanval op Roskomnadzor, een Russische mediawaakhond, is voor ruim 800 gigabyte aan bestanden buitgemaakt. De circa 360.000 bestanden variëren van documenten tot e-mailbijlagen en twee nog ontoegankelijke databases, meldt ddosecrets.
Kremlin in de Kamer
Een ‘man in de war’ die ‘Kremlinpropaganda’ uitkraamt, aldus Tweede Kamerleden over het optreden van Thierry Baudet in het debat over Oekraïne.
Cyberambassadeurs maken Breda veiliger: ‘Het gebeurt geregeld dat een cybercrimineel nog een keer terugkomt’
De Bredase Cyberambassadeur Peter de Clercq. © Pix4Profs/Joyce van Belkom
Server neergehaald en erger voorkomen
Het Cybercrimeteam van Oost-Brabant heeft er voor gezorgd dat er een server, bedoeld voor criminele activiteiten, uit de lucht is gehaald. Daarmee is voorkomen dat er mensen slachtoffer werden van bijvoorbeeld hackers, computervredebreuk of oplichting.
Vanaf 11 maart 2022 enkel nog DNS-servers op Russisch grondgebied?!
De Russische overheid heeft sites en domeinen bevolen om voor 11 maart 2022 over te stappen op een DNS-server op Russisch grondgebied. Met de eventuele inzet van de afgeschermde Russische .ru-zone kan het land zichzelf afscheiden van het wereldwijde internet. Het Kremlin ontkent echter dat het zichzelf voorbereidt om het Russische internet te isoleren van de rest van de wereld.
In deze metaoorlog vecht iedereen mee
Nu de invasie in Oekraïne is losgebarsten, zitten we in een metaoorlog. Zodra je je telefoon opent, ben je ooggetuige en zit je er middenin. Kom meevechten – op afstand. De realtime oorlog kwam er dankzij CNN en de Golfoorlog. En de online informatieoorlog woedt al sinds Russische internettrollen zich op de VS en Europa stortten.
AIVD waarschuwt: ga geen Russen hacken
Wereldwijd geven honderdduizenden hackers en IT’ers gehoor aan de oproep van de Oekraïense regering om mee te vechten tegen de Russen. Dat is een slecht idee, vinden de AIVD en cyberexperts. ‘Je weet niet welke gevolgen het heeft. Voor je het weet, hebben de Oekraïners geen eten meer.’
Overzicht cyberaanvallen week 09-2022
Samsung slachtoffer geworden van cyberaanval, Nederlandse routers gehackt door Russische militaire hack groep en Toyota legt productie stil na gemelde cyberaanval op leverancier. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.