Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Zeer gevaarlijke Mac malware ontdekt, die veel gegevens buitmaakt
Cybersecurity onderzoekers van Trend Micro hebben nieuwe 'Mac-malware' ontdekt binnen macOS.
De Belgische politie treft 50.000 e-mailadressen en wachtwoorden aan van Nederlanders
In een onderzoek naar een cyberdelict zijn door de Belgische politie 50.000 mailadressen en wachtwoorden aangetroffen. Vandaag ontvangen deze 50.000 betrokkenen een e-mail van het cybercrimeteam van de politie Oost-Nederland.
IoT apparatuur en thuiswerkers onder vuur door cybercriminelen
Fortinet wereldwijd leider in uitgebreide, geïntegreerde en geautomatiseerde oplossingen voor cybersecurity, heeft vandaag een nieuwe editie van het halfjaarlijkse Global Threat Landscape Report van Fortiguard Labs gepubliceerd. De bedreigingsinformatie die FortiGuard Labs in de eerste helft van 2020 verzamelde laat zien dat cybercriminelen en staatshackers de wereldwijde pandemie massaal aangrepen om wereldwijd een breed scala aan cyberaanvallen uit te voeren.
Inloggegevens van zeker 900 Nederlandse bedrijven online gezet
Een hacker heeft de inloggegevens van zeker 900 Nederlandse bedrijven online gezet. Hij maakte handig gebruik van een kwetsbaarheid in de zakelijke VPN-software 'Pulse Secure'. Wat het incident nog erger maakt is dat het aantal slachtoffers veel lager had kunnen liggen.
'Emotet-vaccin' heeft afgelopen maanden de wereld rondgereisd
Meestal is het bestrijden van malware een verloren spel. Malware criminelen creëren hun code, distribueren payloads naar slachtoffers via verschillende methoden, en tegen de tijd dat beveiligingsbedrijven hun achterstand inhalen, brengen aanvallers kleine wijzigingen aan in hun code om snel hun voordeel in geheimhouding te herwinnen.
Ransomware weekoverzicht week 33 - 2020
Ransomware cyberaanvallen zijn een big business, zo groot zelfs dat onderzoek verwacht dat een bedrijf elke 11 seconden wordt aangevallen door een cybercrimineel en dat de schade als gevolg van deze aanvallen tegen 2021 ongeveer 20.000.000.000.000,- (20 biljoen) dollar zal bedragen .
Cybercrime nieuwsbrief 119 (week 33-2020)
Meer cybercrime vormen en begrippen »
Datalek nieuws en overzicht week 33-2020
Bij een 'datalek' gaat het om ongeoorloofde of onbedoelde toegang tot persoonsgegevens bij een organisatie. Of om vernietiging, verlies, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens. Onder een datalek valt dus niet alleen het vrijkomen (lekken) van gegevens, maar ook onrechtmatige verwerking van gegevens en verlies van (toegang tot) persoonsgegevens.
Oplichting / Cybercrime overzicht week 33-2020
Wat is phishing »
Een mysterieuze groep heeft Tor-exit-knooppunten gekaapt
Sinds januari 2020 voegt een mysterieuze kwaadwillende servers toe, aan het Tor-netwerk om SSL-stripping-aanvallen uit te voeren, op gebruikers die toegang hebben tot cryptocurrency-gerelateerde sites via de Tor-browser.
DDoS aanvallen gemiddeld 97% meer dan in zelfde periode vorig jaar
Uit het halfjaarlijkse DDoS rapport van 'Link11' blijkt dat er vanwege COVID-19 een forse toename is geweest in het aantal DDoS aanvallen.
Malafide organisaties bellen mensen op van internationaal circulerende lijsten
De AFM (autoriteit financiële markten) heeft 2.500 Nederlanders via een brief gewaarschuwd voor boilerrooms, dit zijn oplichters die een 'geweldig investeringsaanbod' hebben. In werkelijkheid is de aanbieding te mooi om waar te zijn en verlies je veel geld.