Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Moeten ook MKB IT-dienstverleners er nu echt aan gaan geloven?
Pas recent werd duidelijk dat een rechter in 2018 een vonnis heeft gewezen waarin een IT-dienstverlener de kosten grotendeels moest vergoeden die het gevolg waren van schade door een ransomware infectie. In de dagen nadat het vonnis bekend werd ontstonden verschillende discussies op LinkedIn en sites als Security.nl. De meningen liepen sterk uiteen: voor sommigen was het een onbegrijpelijke uitspraak, anderen verzuchtten dat er nu eindelijk eens opgetreden werd.
Zes cybercriminelen aangeklaagd die onder meer de haven in Rotterdam verlamde
De Verenigde Staten hebben zes cybercriminelen van de Russische hackersgroep Sandworm aangeklaagd, die met NotPetya-ransomware onder meer een haven in Rotterdam platlegde.
'Malware 'GravityRAT' spyware nu ook te gebruiken voor aanval op Android en MacOS'
De beruchte malware 'GravityRAT' spyware wordt op sluwe wijze multiplatform, naast Windows-besturingssystemen, richt de tool zich nu ook op Android en MacOS.
Ransomware weekoverzicht week 42 - 2020
Ransomware aanvallen blijven zich richten op overheidsinstanties en onderneming, terwijl slachtoffers losgeld betalen en zo het verdienmodel van cybercriminelen in stand houden.
Cybercrime nieuwsbrief 128 (week 42-2020)
"Afgelopen week zagen we weer een aantal interessante ontwikkelingen. Het pentagon voerde een aanval uit op het Trickbotnet en we werden gewaarschuwd door het MIVD over het afluisteren via je smartphone en tablet. Vervolgens ontdekte een security bedrijf een lek in een webshop platform, waardoor meer dan 7200 klantengegevens in te zien waren. Lissa vertelde haar verhaal over haar ervaringen met wraakporno, er verscheen een rapport over veilig online 2020, minster Grapperhaus reageerde op kamer vragen over de digitale veiligheid van Nederlandse bedrijven, de QQAAZ bende werd opgerold en we zagen hoe ransomware steeds verder aan terrein aan het winnen is. Dit alles en meer lees je in nieuwsbrief 128 die gisteren is verschenen."
Datalek nieuws en overzicht week 42-2020
Een datalek kan ernstige gevolgen hebben, soms worden levens totaal verwoest door dat er identiteit fraude mee gepleegd wordt.
Gedigitaliseerde oplichting / misdaad overzicht week 42-2020
Het melden van digitale oplichting pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?! of Fraudehelpdesk dan weten want Samen bestrijden we cybercrime. Liever anoniem? Klik dan hier.
Gaming bedrijven 'Ubisoft' en 'Crytek' in de grip van cybercriminelen "We posten de broncode van de nieuwe game 'Watch Dogs Legion' op het Darkweb"
Cybercriminelen van de 'Egregor groep' hebben gegevens gelekt die ze door een hack op het interne netwerken van 'Ubisoft' en 'Crytek' hebben buitgemaakt. De gestolen gegevens van deze bedrijven zijn dinsdag gepubliceerd op het darkweb portaal van de cybercriminelen.
De QQAAZZ-bende opende en beheerde honderden zakelijke en persoonlijke bankrekeningen bij banken wereldwijd
Bij een internationale politieactie gericht tegen personen die geld voor cybercriminelen witwassen zijn twintig mensen aangehouden. Volgens Europol zijn de verdachten lid van een crimineel netwerk genaamd 'QQAAZZ' dat geld voor de grootste cybercriminelen witwast.
Zijn Nederlandse bedrijven voldoende beschermd tegen cybercriminaliteit?
Veel Nederlandse ondernemers zijn zich bewust van de gevaren van cyberaanvallen. Samen met de overheid hebben ze de afgelopen jaren maatregelen genomen om hun digitale weerbaarheid te vergroten. Ondanks deze inzet is dat nog niet overal op orde. Deels heeft te maken met bewustzijn, anderzijds met de kosten die hiermee gemoeid zijn.
Medewerkers in Nederland maken zich relatief weinig zorgen over hun digitale veiligheid
Dat geldt met name voor werknemers die bij middelgrote (tot 199 medewerkers) en grote bedrijven (200+ medewerkers) werken. Slechts een kwart van hen maakt zich zorgen over hun digitale veiligheid. De middelgrote bedrijven ondernemen weinig actie om hun online veiligheid te waarborgen. Het gebruik van antivirussoftware ligt bij deze groep een stuk lager in vergelijking met kleine en grote bedrijven uit het MKB. Ook maken ze minder vaak back-ups van hun gegevens en voeren ze slechts af en toe software-updates uit.
Het moedige verhaal van Lissa over haar ervaring met wraakporno
Lissa (20 jaar) was verliefd en deelde naaktfoto's met haar vriend. Hij stuurde de foto's door naar zijn vrienden. Lees hier het moedige verhaal van Lissa over haar ervaring met wraakporno en hoe Joke, begeleider bij het JAC (Jongerenaanbod van het CAW), haar geholpen heeft.