Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Toename met 1200 procent detecties 'Emotet-malware' in periode juli tot september
Er is een enorme toename van 'Emotet-malware' aanvallen. Cybercriminelen maken gebruik van machines die door de malware zijn gehackt om meer malware-infecties en ransomware campagnes te lanceren.
"Aanvallen op werken op afstand nemen toe"
Cybersecurity onderzoekers hebben deze week het 'Threat Report over Q3 2020' uitgebracht. In dit rapport worden de belangrijkste statistieken van detectiesystemen samengevat en worden opmerkelijke voorbeelden van cyber security onderzoek uitgelicht. Het rapport en de bevindingen werden gepresenteerd tijdens het virtuele evenement 'ESET European Cyber Security Day - Towards a Secure Post-COVID Future'.
Diverse WhatsApp-accounts van politici overgenomen
Criminelen zijn erin geslaagd om de WhatsApp-accounts van diverse ambtenaren die werkzaam zijn voor de gemeente Den Bosch over te nemen. Via het platform probeerden ze geld afhandig te maken van nietsvermoedende slachtoffers. Volgens de politie en het Openbaar Ministerie is burgemeesters, wethouders, raadsleden en mensen van veiligheidsregio’s uit andere delen van het land hetzelfde overkomen.
"Ambtenaren gebruiken meer dan veertig applicaties voor videoconferencing"
De Algemene Rekenkamer onderzocht tussen juli en oktober 2020 welke communicatiemiddelen ambtenaren, ministers, staatssecretarissen en andere hooggeplaatste overheidsmedewerkers gebruiken nu ze noodgedwongen thuis zitten. Uit deze inventarisatie blijkt dat er geen uniforme afspraken zijn over de wijze waarop ze op een veilige en verantwoorde manier met elkaar kunnen communiceren. Dat brengt risico’s met zich op het gebied van informatiebeveiliging, privacy en adequate archivering van informatie.
Burgers en bedrijven digiweerbaar met de City Deal
Van digitale wijkambassadeurs tot een lokale helpdesk die wordt bemand door IT-studenten. In de 'City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime' gaan 8 steden, 3 ministeries, veiligheidsorganisaties en kennisinstellingen samen aan de slag om de cyberweerbaarheid te verhogen onder burgers en bedrijven. Met de ondertekening van de City Deal op 28 oktober 2020 gaat de 'City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime' van start.
Ransomware weekoverzicht week 44 - 2020
Afgelopen week hebben we een gezamenlijke aanval gezien op de gezondheidszorg. We zagen ook dat enkele grote bekende bedrijven werden getroffen door ransomware die hun bedrijfsactiviteiten beïnvloedden.
Cybercrime nieuwsbrief 130 (week 44-2020)
Nieuwe vormen van phishing, aanvallen op ziekenhuizen en hoe snapchat misbruikt wordt door oplichters. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 130. Nog niet ingeschreven voor deze gratis nieuwsbrief over cybercrime en darkweb? Schrijf je dan hier in.
Datalek nieuws en overzicht week 44-2020
Een datalek kan ernstige gevolgen hebben, soms worden levens totaal verwoest door dat er identiteit fraude mee gepleegd wordt.
Tweestapsverificatie vingerafdruk te koop met e-mailadressen en wachtwoorden
"Beveiliging op het internet is een eindeloos kat-en-muisspel. Terwijl beveiligingsspecialisten voortdurend nieuwe manieren bedenken om onze digitale gegevens te beschermen, verzinnen cybercriminelen nieuwe sluwe manieren om die verdediging te omzeilen. Onderzoekers van de TU/e hebben nu bewijs gevonden van een geavanceerde Russische online marktplaats die honderdduizenden zeer gedetailleerde gebruikersprofielen verhandelt. Deze 'fingerprints' stellen criminelen in staat om ultramoderne tweestapsverificatie te omzeilen, waardoor ze toegang krijgen tot waardevolle gebruikersinformatie, zoals creditcardgegevens." aldus de TU/e
De evolutie van phishing: hoe beschermen we onszelf?
Dat criminelen creatieve methodes verzinnen om je geld te ontfutselen, weten we al langer dan vandaag. Echter, het herkennen van de slimme trucs wordt steeds moeilijker. Waar we enkele jaren geleden nog konden adviseren hoe je een phishing mail of nep website herkent, is het nu haast niet meer uit te leggen aan gebruikers.
Beveilig je smartphone tegen hackers met deze 10 praktische tips
Onze smartphones bevatten veel persoonlijke informatie, zoals foto’s, video's, wachtwoorden, bankgegevens en nog veel meer. Tevens gebruikt de meerderheid van de smartphone gebruikers hun smartphone ook voor hun werk. Met deze tips beveilig jij je smartphone en je data nog beter tegen hackers en cybercriminelen.
FBI:"De recente cyberaanvallen op ziekenhuizen is nog maar het begin"
De recente cyberaanvallen op Amerikaanse ziekenhuizen is nog maar het begin. De Federal Bureau of Investigation (FBI), het ministerie van Volksgezondheid en het Cybersecurity and Infrastructure Security Agency (CISA) zeggen dat cybercriminelen zich voorbereiden op een golf aan ransomware-aanvallen. De hackers zijn volgens de veiligheidsinstanties uit op geld en geven niets om de gezondheid of veiligheid van patiënten. Gezondheidsinstellingen krijgen het advies om hun digitale beveiliging op te schroeven.