Nederlandse burgers, bedrijven en overheidsdiensten liepen in 2021 voortdurend het risico om getroffen te worden door cyberaanvallen. Landen als China en Rusland spelen daarin een belangrijke rol. Deze digitale dreiging vraagt om vergaande samenwerking met nationale en internationale partners. Om de goede inlichtingenpositie te houden zijn (technische) middelen nodig. Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in de nieuwste editie van het jaarverslag.
Cyberaanvallen en spionagepraktijken statelijke actoren
De veiligheidsdienst waarschuwt al jaren voor cyberaanvallen en spionagepraktijken van statelijke actoren met agressieve doeleinden. Deze digitale dreiging was vorig jaar onverminderd groot. De Nederlandse overheid en bedrijven en organisaties uit de vitale sector liepen een grotere kans om gehackt te worden. China en Rusland liepen daarin voorop, gevolgd door Noord-Korea en Iran.
Dit zijn landen met grote, offensieve cyberprogramma’s. Zij staan erom bekend duizenden hackers in te zetten om Westerse landen te bespioneren, hoogwaardige kennis te stelen of om sabotage te plegen.
De capaciteit van deze statelijke actoren is vrijwel onbegrensd en ze treden veelal op zonder restricties. Mochten ze onverhoopt betrapt worden, dan ontkennen ze iedere betrokkenheid en beschuldigen ze Westerse landen van een ‘heksenjacht’. Of ze noemen het nepnieuws. Dat is momenteel de strategie die Rusland volgt in de oorlog in Oekraïne.
Statelijke actoren vinden ieder jaar nieuwe mogelijkheden om cyberaanvallen uit te voeren. Hackers zoeken naarstig naar kwetsbaarheden in de computersystemen en netwerken van hun doelwitten. Apps en andere toepassingen die aan het internet gekoppeld zijn, worden steeds populairder. Anders gezegd, de aanvalsoppervlak van hackers neemt steeds verder toe.
Veel vaker gebruik zero day exploits
De AIVD zegt dat staatshackers afgelopen jaar veel vaker gebruikmaakten van zero day exploits. Dat zijn kwetsbaarheden in softwareprogramma’s die niet bekend zijn bij de ontwikkelaar en andere partijen, maar alleen bij kwaadwillende hackers. De veiligheidsdienst wijst op het gevaar hiervan: “Tegen onbekende kwetsbaarheden is beveiliging per definitie ontoereikend”. Daarom is het belangrijk dat organisaties beveiligingsupdates uitvoeren zodra die beschikbaar zijn.
Spionage doeleinden
De meeste cyberaanvallen worden uitgevoerd voor spionagedoeleinden. Zo wist een Iraanse inlichtingendienst vorig jaar toegang te krijgen tot meerdere netwerken van een internationale organisatie. Of en hoeveel data daarbij zijn buitgemaakt, is onbekend.
Kennisrijke bedrijven en instellingen in Nederland zijn eveneens gewild bij statelijke actoren. Afgelopen jaar probeerden staatshackers unieke kennis en innovaties uit ons land te stelen. Dat doen ze om economisch voordeel te behalen ten opzichte van andere landen, maar ook om ons land (indirect) te benadelen.
Sabotage doeleinden
De AIVD noemt sabotage “het grootste digitale risico” voor de Nederlandse samenleving. “Er is internationaal een digitale wapenwedloop gaande en er komen steeds nieuwe technieken die grote ontregeling in andere landen mogelijk maken. De kans dat zulke middelen worden ingezet is klein. Maar als het gebeurt, zijn de gevolgen ingrijpend.”
Sommige ransomware-aanvallen hadden vorig jaar dermate grote maatschappelijke gevolgen dat ze een bedreiging vormden voor de nationale veiligheid. De aanval op de Universiteit van Amsterdam(UvA) en VDL Nedcar noemt de veiligheidsdienst als voorbeeld.
Nederlandse digitale infrastructuur
Om deze cyberaanvallen uit te voeren, maken buitenlandse staatshackers vaak gebruik van de digitale infrastructuur in ons land. Dat komt omdat onze servers van goede kwaliteit zijn, en de internetverbindingen snel en betrouwbaar zijn. Zo werd er eind februari een botnet vanuit de Noord-Hollandse plaats Wormer aangestuurd om Oekraïense websites plat te leggen. Toen de eigenaar die de server verhuurde daar lucht van kreeg, haalde hij de server direct offline.
Samenwerking cruciaal
Om echt een vuist te vormen tegen cyberaanvallen en andere digitale dreigingen, is samenwerking cruciaal. Door samenwerkingsverbanden aan te gaan, kan informatie efficiënter uitgewisseld worden. Tevens kunnen de deelnemende partijen sneller, beter en gecoördineerd reageren bij cyberincidenten en -dreigingen.
Volgens de AIVD konden vorig jaar ruim 200 digitale veiligheidsincidenten bij de overheid en in de vitale sector “beter worden geduid” door “doeltreffende informatie-uitwisseling”.
Wetgeving
Tot slot laat de AIVD er geen misverstand over bestaan dat ze blij is met de Tijdelijke wet die het kabinet begin deze maand in het leven riep. Daarin staat dat veiligheidsdiensten hun bevoegdheden voor onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG-I) en hackbevoegdheid makkelijker mogen inzetten. De focus ligt niet langer op toetsing vooraf, maar op bindend toezicht tijdens en na afloop van de inzet van een specifieke bevoegdheid.
"Bij aanvallen wisselen statelijke actoren vaak en veel van infrastructuur om te verhullen waar de aanval vandaan komt. De AIVD moet om toestemming vragen om hackers op die nieuwe infrastructuur te volgen. Dat kan tijdsintensief zijn omdat zo’n verzoek grondig moet worden onderbouwd. Kwaadwillende hackers kunnen uit beeld verdwijnen als de AIVD niet tijdig genoeg toestemming krijgt om ook via nieuwe infrastructuur het spoor te kunnen volgen tot de bron.”
De nieuwe Tijdelijke wet geeft de AIVD meer slagkracht in het cyberdomein. Zo kan de veiligheidsdienst sneller en assertiever reageren op cyberaanvallen. Deze wet vervalt over vier jaar. De volledige analyse van het onderzoek kunt u hier onder bekijken of downloaden.
Bron: aivd.nl, vpngids.nl
Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met Cybercrimeinfo.
Meer actueel nieuws
Aanval hoeven niet altijd geraffineerd te zijn om succes te hebben
Hackers en cybercriminelen gaan steeds geraffineerder te werk bij het uitvoeren van cyberaanvallen. Doordat burgers te weinig of geen beveiligingsmaatregelen nemen en onvoldoende opletten, zijn steeds meer aanvallen succesvol. Het bestrijden van cybercrime is dan ook ‘een forse uitdaging’ die ‘een blijvende inspanning’ vraagt. Dat schrijft demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus in een brief aan de Tweede Kamer.
Mandemakers groep: ‘ondanks adequate beveiliging’ toch slachtoffer
Keuken- en meubelverkoper De Mandemakers Groep (DMG) is het slachtoffer geworden van hackers. Zij slaagden erin om een groot deel van de IT-systemen te blokkeren. DMG heeft aangifte gedaan bij de politie en melding van het voorval gemaakt bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Cybersecuritybedrijf Fox-IT helpt het bedrijf bij de afwikkeling van de aanval en het versterken van de beveiligingsmaatregelen.
Is er $5K betaald voor de dataset van 700 miljoen Linkedin gebruikers?
Opnieuw heeft er zich een datalek voorgedaan bij LinkedIn. Ditmaal worden persoons- en contactgegevens van 700 miljoen LinkedIn-gebruikers verkocht op het darkweb. LinkedIn zegt de kwestie te onderzoeken, maar benadrukt dat de data is vergaard via scraping.
Cyber Security Beeld Nederland 2021: "De schade van ransomware is groot"
In het zojuist verschenen Cyber Security Beeld Nederland (CSBN) is dit jaar een apart hoofdstuk gewijd aan ransomware en het complexe ondergrondse criminele ecosysteem daaromheen.
Phishing meest voorkomende start cyberincident bij middelgrote en kleine bedrijven
Een cyberaanval op middelgrote en kleine bedrijven (MKB) heeft ernstige gevolgen voor de bedrijfsvoering. De helft van de ondernemers vreest dat zo’n aanval het einde van zijn bedrijf betekent. De grootste bedreiging voor het MKB is echter geen cyberaanval, maar phishing.
Overzicht cyberaanvallen week 25-2021
Luik (B) meldt grootschalige en gerichte aanval op gemeentesystemen, ransomware-aanval kostte Ierse gezondheidszorg al 100 miljoen euro en ChaChi RAT-trojan richt zich met ransomware op onderwijs. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.
Cybercrime nieuwsbrief 164 week 25-2021
Versoepeling coronamaatregelen zijn kansen voor cybercriminelen, cybercriminelen verhandelen de toegang tot organisaties en de politie en de wethouder van Breda hebben je hulp nodig. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 164.
Datalek nieuws en overzicht week 25-2021
Een datalek kan ernstige gevolgen hebben, soms worden levens totaal verwoest door dat er identiteit fraude mee gepleegd wordt.
Phishing, nepshop en fraude meldingen week 25-2021
Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.
Deepweb zo’n 500 keer groter dan het gewone internet
Het wereldwijde web is op te delen in verscheidene lagen, te weten het surfaceweb, deepweb en darkweb. Omdat er vaak verwarring bestaat over wat deze lagen precies inhouden, leggen we dat op deze pagina voor eens en altijd goed uit. Wat vind je precies op het darkweb, deepweb en surfaceweb, en hoe kom je erop?
We hebben meer slagkracht nodig, samenleving steeds ingewikkelder
Het nieuwe kabinet moet structureel, dus jaarlijks, 1,3 miljard euro steken in de politie, het Openbaar Ministerie, de rechters, de reclassering en Slachtofferhulp. “We hebben meer slagkracht nodig”, zegt voorzitter van het College van procureurs-generaal van het OM Gerrit van der Burg in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
Het aantal jeugdige daders van cybercrime dat in het strafrecht terecht komt neemt toe
Er is een toename van het aantal Nederlandse jongeren dat wegens een cyberdelict wordt veroordeeld, zo blijkt uit onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), het kennisinstituut voor het ministerie van Justitie en Veiligheid. Onder cyberdelicten worden verschillende zaken verstaan, zoals het inbreken op online accounts, phishing, verspreiden van malware, oplichting en cyberpesten.