"In België en Duitsland is de verkoop van anonieme simkaarten verboden, in Nederland niet"

Gepubliceerd op 2 februari 2021 om 14:00

De verkrijgbaarheid van anonieme simkaarten hindert de aanpak van WhatsApp fraude, aldus de politie, die stelt dat een verbod zou helpen. Daarnaast ziet de politie graag dat WhatsApp het overnemen van accounts lastiger maakt. Criminelen wisten vorig jaar meer dan 13 miljoen euro via WhatsApp fraude stelen. De politie ontving vorig jaar ruim 25.000 aangiften van WhatsApp fraude, terwijl het er in 2019 nog 650 waren. In 2018 telde de politie nog 250 incidenten.

Vriend in nood fraude

Bij WhatsApp fraude doen oplichters zich via WhatsApp voor als een bekende, familielid of vriend van het slachtoffer (VIN fraude). Vervolgens wordt er om geld gevraagd, bijvoorbeeld om een zogenaamde rekening te betalen. De rekening is vaak van een katvanger. De politie wil nu gaan inzetten om via deze katvangers de verantwoordelijke criminelen op te sporen.

Alle aangiftes van WhatsApp fraude gaan in een systeem dat zoekt naar overeenkomsten. Er wordt gekeken naar patronen om zo netwerken in kaart te brengen en te verstoren, waarbij de politie de nadruk legt op katvangers. Dit moet het lastiger voor criminelen maken om het geld weg te sluizen. Daarnaast kunnen de katvangers, die eenvoudig via hun bankrekening en telefoonnummer zijn te identificeren, politie naar de verantwoordelijke criminelen leiden.

Anonieme simkaarten

Bij onderzoek naar WhatsApp fraude en de daders loopt de politie naar eigen zeggen vaak tegen anonieme simkaarten aan. "Het zou ons als politie wel helpen als het gebruik van anonieme simkaarten afneemt en dergelijke kaarten niet meer worden aangeboden, zoals in de ons omliggende landen het geval is. Die simkaarten worden vaak gewisseld. Op het moment dat een slachtoffer bij ons aangifte doet, is dat telefoonnummer al niet meer in gebruik. Ook heeft de oplichter dan misschien al een nieuwe telefoon", zegt Yoanne Spoormans van het cybercrime team van de politie Oost-Nederland.

Buurlanden

In België en Duitsland is de verkoop van anonieme simkaarten verboden. Wie een simkaart in deze landen koopt moet zich verplicht legitimeren en wordt geregistreerd. Volgens de Belgische en Duitse autoriteiten moet de maatregel helpen bij de bestrijding van terrorisme. Er gingen ook stemmen op voor een dergelijk verbod in Nederland. Minister Grapperhaus stelde in 2019 dat een verbod op anonieme simkaarten weinig meerwaarde heeft voor opsporings- en veiligheidsdiensten. Daarnaast is een dergelijk verbod eenvoudig te omzeilen, aldus de minister.

In veel gevallen maken WhatsApp fraudeurs gebruik van een telefoonnummer dat niet bij het beoogde slachtoffer bekend is. Er wordt dan gezegd dat men vanwege bijvoorbeeld een kapotte telefoon tijdelijk een nieuw nummer heeft. Het komt ook voor dat de oplichters overgenomen WhatsApp-accounts gebruiken. Om een account te bevestigen verstuurt WhatsApp via sms een zes cijferige verificatiecode. Criminelen vragen in naam van het doelwit deze verificatiecode op, waarna die de code op zijn telefoon ontvangt.

Vervolgens wordt het doelwit door de criminelen via WhatsApp of telefonisch benaderd dat hij per ongeluk een code heeft ontvangen die eigenlijk voor iemand anders was bedoeld. De crimineel vraagt dan of het doelwit de ontvangen code kan doorsturen. Met de doorgestuurde verificatiecode kunnen de criminelen het WhatsApp-account overnemen. Zodra het account is overgenomen hebben de criminelen toegang tot de contactenlijst van het doelwit die ze gebruiken om nieuwe slachtoffers te maken. Contacten worden dan benaderd met het verzoek om geld over te maken.

Publiek private samenwerking

"We willen het criminele proces op verschillende punten verstoren en het criminelen dus moeilijker maken. Dit kan door samenwerking met verschillende partijen, zoals banken, telecom en WhatsApp. Zo zouden we graag zien dat WhatsApp-accounts niet zomaar kunnen worden overgenomen. Bijvoorbeeld doordat WhatsApp om een extra biometrische verificatie (vinger afdruk sensoren en gezichtsherkenning in mobiele telefoons) vraagt voor gebruik van WhatsApp. Daarmee voorkomen we slachtoffers", merkt Spoormans op.

Bron: politie.nl, security.nl

Meer info over ‘vriend in nood fraude’?

Tips of verdachte activiteiten gezien? Meld het hier of anoniem.

'Aantal cyberaanvallen stijgt naar recordhoogte'

Er was sprake van een stijging van bijna 4% ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit was het gevolg van toenemende activiteit op het gebied van malware en exploits (misbruik van kwetsbaarheden). Een gedetailleerde bespreking van de Threat Landscape Index en de subindexen voor exploits, malware en botnets, compleet met speciale aanbevelingen voor CISO’s, is te vinden op het blog van Fortinet.

Lees meer »

Cybercrime jurisprudentieoverzicht: juli en augustus 2019

Met een vonnis “nieuwe stijl” heeft de rechtbank Rotterdam op 16 juli 2019 een verdachte veroordeeld (ECLI:NL:RBROT:2019:5630) voor drugshandel via het darkweb en het aanwezig hebben van de illegale handelsvoorraad. De verdachte heeft naar schatting meer dan 500 kg drugs verkocht en miljoenen omzet gehad. De bedenker, organisator en leidinggevende van het “bedrijf” krijgt zeven jaar gevangenisstraf opgelegd. In een afzonderlijk ontnemingsvonnis wordt bovendien ruim 1 miljoen euro afgenomen.

Lees meer »

FBI directeur "criminelen aangetrokken tot versleuteld communiceren"

Criminelen voelen zich aangetrokken tot versleutelde communicatie en apparaten omdat ze denken dat ze hierdoor zonder consequenties en te worden ontdekt hun misdrijven kunnen plegen, zo stelt FBI-directeur Christopher Wray. Wray sprak tijdens een conferentie van de FBI over cybersecurity. Tijdens dezelfde conferentie pleitte de Amerikaanse minister van Justitie William Barr voor een einde aan end-to-end-encryptie.

Lees meer »

CBS: Ruim miljoen Nederlanders slachtoffer van Cybercrime

In 2018 gaf 8,5 procent van de internetgebruikers van 12 jaar of ouder aan in de afgelopen twaalf maanden slachtoffer te zijn geweest van digitale criminaliteit. Dat komt neer op ruim 1,2 miljoen mensen. Vooral jongeren waren slachtoffer. Vermogensdelicten kwamen het vaakst voor. Dat meldt het CBS op basis van het vandaag verschenen onderzoek 'Digitale Veiligheid en Criminaliteit'.

Lees meer »

De bankovervallen van de toekomst zijn 'Digitaal'

Het moderne financiële systeem draait op computers en het internet. Deze technologieën stellen banken in staat om wereldwijd en met ongekende snelheid geld te verplaatsen, klanten te bedienen en leningen te verstrekken. Maar deze tech heeft ook de manier waarop cybercriminelen te werk gaan veranderd. In plaats van banken te overvallen met bivakmutsen en wapens, maken ze nu steeds meer gebruik van digitale tools om rekeningen te plunderen zonder dat ze gepakt worden. In 2018 rapporteerde bijvoorbeeld meer dan twee derde van de financiële instellingen een stijging in het aantal cyberaanvallen.

Lees meer »

België: Online wordt het gevaarlijker dan op straat door cybercrime: “We zitten met een collectief probleem”

Vier op de vijf Belgen (80%) die het voorbije jaar slachtoffer werden van hacking, oplichting of belaging op het internet, stapten niet naar de politie. “We zitten met een collectief probleem”, zegt korpschef Nico Paelinck, ook voorzitter van de Vaste Commissie voor de Lokale Politie. Hij pleit voor het opleiden van informatici binnen het korps en agenten die preventief naar scholen én bejaardentehuizen trekken. “Er komt een tsunami aan Cybercrime aan.”

Lees meer »