Inwoners praten elkaar bij over digitale weerbaarheid

Gepubliceerd op 16 februari 2022 om 15:00

Het slachtofferschap van online criminaliteit neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Met het project Digitaal Veilig in de Wijk, zet Den Haag vrijwilligers in om slachtofferschap onder inwoners tegen te gaan. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden.”

De moeder die dit WhatsAppbericht ontvangt, wil haar bestolen kind direct helpen: ‘Hi mam, mijn laptop, telefoon en portemonnee zijn gestolen. Daarom app ik je nu via de telefoon van een huisgenootje. Balen, want ik moet echt snel nieuwe spullen hebben voor mijn studie. Kan ik 1500 euro van je lenen? Je krijgt het volgende week terug. Je mag maar tot 750 per tikkie, dus kun je 2 keer overmaken? Alvast bedankt!’ 

Ze maakt wel 3 keer het maximale bedrag over. Maar dan slaat de twijfel toe, is deze noodkreet wel echt? Ze belt het nummer van de gestolen mobiel en wordt vrolijk begroet door haar dochter. Spullen gestolen? Gelukkig niet! ‘Je moet wel aangifte doen hoor, mam!’ adviseert de dochter geschrokken. ‘Ach, dat haalt niks uit’, besluit de moeder. ‘Wat moet de politie hiermee? Mijn geld is verdwenen, dat ga ik toch niet meer terugkrijgen.’ Wat de moeder niet tegen haar dochter zegt, is dat ze zich doodschaamt dat ze hierin is gestonken. Ze vindt deze verhalen altijd zo tenenkrommend naïef. 

Online zwendel

Guido Dam kent wel meer van dit soort verhalen uit zijn omgeving. Omdat hij een opleiding achter de rug heeft die draait om cybersecurity, weet hij meer dan de gemiddelde Nederlander hoe een burger of bedrijf zich beter kan beveiligen. Toen hij in het wijkblad van Benoordenhout een oproep van de gemeente zag voor ambassadeurs voor het project Digitaal Veilig in de Wijk, meldde hij zich direct aan als vrijwilliger. Met dit project wil Den Haag burgers en bedrijven weerbaarder maken tegen online zwendel. Dam maakt daar graag wat tijd voor vrij, want: “Niet iedereen kan zich een sjiek cybersecuritybedrijf veroorloven, maar iedereen heeft wel een gelijke mate van bescherming nodig.” 

Persoonlijke gegevens ontfutselen

De bedrijven in Den Haag kampen vooral met DDoS-aanvallen en ransomware. De meest voorkomende manieren waarop inwoners worden benadeeld zijn de vriend-in-nood-fraude, zoals de moeder die denkt dat haar dochter in geldnood zit, of helpdeskfraude, ‘u heeft een probleem met uw computer’. Zowel bedrijven als burgers hebben last van phishing, de meest succesvolle manier om een computer binnen te komen en persoonlijke gegevens te ontfutselen. 

Onderzoeken van het CBS, het CPB of de Rijksoverheid geven een soortgelijk beeld: het slachtofferschap neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Mensen beschermen zich onvoldoende tegen criminele uitwassen. “We worden allemaal steeds afhankelijker van digitale middelen”, zegt Bram Perenboom, adviseur Digitale Weerbaarheid van de gemeente Den Haag en projectleider van Digitaal Veilig in de Wijk. “Problemen en criminaliteit op gebied van cyber komen steeds vaker voor en zijn steeds lastiger te herkennen. Daarom is het belangrijk om je ertegen te wapenen.”  

Den Haag en andere steden

Ere wie ere toekomt, Breda was met de Digitale Buurtambassadeur de eerste gemeente die vrijwilligers bijspijkerde op gebied van digitale veiligheid, zodat zij hun buurtgenoten kunnen informeren. Samen met politie en de Avans Hogeschool werkt gemeente Breda vanuit de buurtpreventiegroepen. Utrecht richt zich op het weerbaar maken van inwoners door middel van Stadsmakers Digitale Veiligheid.  Amsterdam richt zich met cyberambassadeurs op het mkb. In Den Haag kunnen zowel inwoners als ondernemers zich als vrijwilliger inzetten voor digiweerbaarheid. Perenboom: “Het gaat vooral om het in acht nemen van de basismaatregelen. Met goede wachtwoorden, direct uitvoeren van updates en regelmatige back-ups, kunnen we al heel wat slachtoffers voorkomen.” 

Inwoners informeren elkaar

In het najaar van 2020 startte Den Haag met Digitaal Veilig in de Wijk. Inmiddels zijn er 25 ambassadeurs actief in stadsdeel Loosduinen en in de wijken Wateringseveld, de Vruchtenbuurt en Benoordenhout. Samen met de politie en de gemeente verzorgen de ambassadeurs presentatiebijeenkomsten in hun wijken, ze verspreiden flyers, vullen een hoekje in het wijkblad, ze staan met informatie in winkelcentra, er is een website en er zijn Facebookgroepen. 

“De kracht van dit project is dat we heel dicht bij de doelgroep zitten”, aldus ambassadeur Dam. “We maken zelf deel uit van de inwoners die we willen bereiken, studenten helpen medestudenten verder, senioren spreken andere senioren aan en weer anderen hebben contact bij sportclubs of met ondernemers. De inwoners en ondernemers informeren elkaar en de gemeente en politie springen met informatie bij waar nodig.”

De ambassadeurs leggen contact met publieke en private partijen in hun eigen wijken voor samenwerking. Naast bijpraten van wijkbewoners, verwijzen de ambassadeurs ook naar informatie van bijvoorbeeld SeniorWebDigital Trust Center of Veiliginternetten.nl. Immers, online is al enorm veel goede informatie te vinden.

Steun van gemeente en politie

De gemeente en politie ondersteunen de ambassadeurs met faciliteiten en met kennis over bijvoorbeeld de meest voorkomende vormen van cybercriminaliteit. Zo organiseerden ze een training samen met het Digital Trust Center, dat is gespecialiseerd in het digitaal weerbaarder maken van ondernemers. De Fraudehelpdesk kwam wat vertellen over verschillende vormen van online fraude, de Betaalvereniging Nederland gaf inzage over hoe de zaken zijn geregeld op de fraude-afdelingen van banken en een cybercrime-specialist van de politie heeft de ambassadeurs bijgepraat over aangifte doen van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit. Dat helpt de ambassadeurs om benadeelde buurtgenoten door te kunnen verwijzen, zoals naar de Fraudehelpdesk of naar de juiste loketten van de bank of de politie. 

De wijkagenten trekken met de ambassadeurs op en de politie biedt data. Een lastigheid is dat lang niet alle incidenten van online criminaliteit worden aangegeven bij de politie, zoals de moeder in het voorbeeld. 

Hoe pak je het aan

Het project Digitaal Veilig in de Wijk gaat in ieder geval nog een jaar in de huidige vorm voort. “We zijn nu samen met de politie aan het uitzoeken hoe we het project verder kunnen ontwikkelen”, zegt Perenboom. Inmiddels zijn er al doende wat lessen geleerd. Perenboom: “Wat betreft geld: er is wat opstartgeld nodig, maar als het project eenmaal draait dan kun je met veel minder middelen toe.” 

“Je moet ook nadenken over de structuur: breng je het ambassadeurschap onder bij buurtpreventiegroepen of een stichting, of maak je gebruik van bestaande subsidieregelingen. Dan heb je een andere constructie dan het convenant dat er bij ons in Den Haag onder ligt.” Bij aanvang vraagt het project veel ondersteuning, maar op langere termijn kan de gemeente het project wat meer loslaten. “Groepen die al wat langer draaien, vragen steeds minder hulp van de gemeente of de politie.”

Veel meer synergie

Perenboom wil doorlopend zijn oor te luisteren blijven leggen bij de inwoners en ondernemers. Bieden we nog steeds het juiste? Het project moet niet te veel worden dicht getimmerd, want: “De criminaliteit verandert, het probleem verandert, maar ook de manier waarop mensen ermee omgaan.” Uiteindelijk hoopt Perenboom dat er in heel Nederland ambassadeurs gaan samenwerken tegen online criminaliteit. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk van laagdrempelige informatie hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden. En dat er veel meer synergie is tussen inwoners, ondernemers, kennisinstellingen, overheden en politie. Dat een ambassadeur maar hoeft te vragen om data en dat we dat direct kunnen leveren.”

Wil jij ook de digitale weerbaarheid in jouw gemeente vergroten? Het CCV heeft een database samengesteld van lokale cyberprojecten. Vragen of wil je sparren? Neem contact op met CCV-adviseur Colin Voetee, via telefoon: 06 10 447 801 of e-mail: colin.voetee(at)hetccv.nl.

Bron: ccv-secondant.nl

Gerelateerde artikelen

Meer info over Veilig digitaal Breda 

 

Inschrijven voor wekelijkse nieuwsbrief

 

Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.

Meer actueel cybercrime nieuws

Nepkortingsbonnen McDonalds leiden naar bankmalware

Facebook gebruikers zijn gewaarschuwd voor zogenaamde kortingsbonnen van 'McDonalds' die via het platform worden aangeboden. In plaats van een korting op een Big Mac, wacht er een infectie met bankmalware, die gegevens voor internetbankieren onderschept. Dat meldt antivirusbedrijf ESET.

Lees meer »

PSV-cybercrime Phishing Smishing Vishing overzicht week 47-2019

Phishing, Smishing is het vissen (hengelen) naar inloggegevens en persoonsgegevens van gebruikers. Dit gebeurt via (massaal verzonden) e-mails of SMS'jes, online handelsplaatsen of berichten op social media. Daarin wordt gevraagd in te loggen op een website die sprekend lijkt op die van bijvoorbeeld een bank of een nepsite. Als u inlogt, worden uw inloggegevens meteen doorgestuurd naar de fraudeur.

Lees meer »

Datalek overzicht week 47-2019

Bij een 'datalek' gaat het om ongeoorloofde of onbedoelde toegang tot persoonsgegevens bij een organisatie. Of om vernietiging, verlies, wijziging of vrijkomen van persoonsgegevens. Onder een datalek valt dus niet alleen het vrijkomen (lekken) van gegevens, maar ook onrechtmatige verwerking van gegevens en verlies van (toegang tot) persoonsgegevens.

Lees meer »

Bestandloze malware "Campagnes zonder infectie zijn moeilijk te detecteren"

Net zoals criminelen kunnen worden gepakt door vingerafdrukken of DNA op de plaats delict, laten hackers ook sporen achter op geïnfecteerde systemen. Om het bewijs van hun aanvallen te verbloemen, hebben cybercriminelen bestandsloze malware ontwikkeld. Deze schadelijke softwarevariant bestaat slechts als een artefact op het computergeheugen. De infectie of malware plaatst geen uitvoerbare bestanden op de harde schijf van het geïnfecteerde systeem om de detectie van de aanval zo lang mogelijk te verbergen. Verschillende nieuwe campagnes, die gebruikmaken van bestandsloze malware-aanvallen, zijn geanalyseerd door het Zscaler-ThreatlabZ-team.

Lees meer »

Darkweb Monitor als een service

De Nederlandse Organisatie voor Toegepast Wetenschappelijk Onderzoek (TNO) en het in Nederland en Singapore gevestigde bedrijf CyberDevOps (CDO) zijn overeengekomen om Dark Web Monitor als een service te licentiëren. TNO en CDO delen een ambitie om cyberspace en ons digitale leven veiliger en veiliger te maken. Volgens de voorwaarden van de licentieovereenkomst zal CDO de Dark Web Monitor-service leveren aan een exclusief aanbod van wetshandhavingsinstanties, beveiligingsorganisaties en bedrijven.

Lees meer »

Minstens 10 miljoen mensen potentieel doelwit van cyberaanvallen

Het beheer van gebouwen wordt steeds verder geautomatiseerd, waarbij de systemen die worden gebruikt voor het bedienen van bijvoorbeeld alarmsystemen, stroomvoorziening, toegangsdeuren en -poorten, ventilatie of schuifdeuren steeds vaker zijn verbonden met internet. Doordat er te weinig aandacht is voor de digitale beveiliging, worden de systemen kwetsbaarder voor cyberaanvallen, terwijl de mogelijke impact van zulke aanvallen toeneemt.

Lees meer »

Stijging internetoplichting

De politie heeft dit jaar 200 malafide webshops gesloten. Dat heeft Gijs van der Linden, teamleider van het Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO) van de politie bekendgemaakt in de uitzending van Radar. Daarnaast kon Van der Linden melden dat het aantal aangiftes over online oplichting met 7% is toegenomen tot een totaal van 47.000.  

Lees meer »

PSV-cybercrime Phishing Smishing Vishing overzicht week 46-2019

Phishing, Smishing is het vissen (hengelen) naar inloggegevens en persoonsgegevens van gebruikers. Dit gebeurt via (massaal verzonden) e-mails of SMS'jes, online handelsplaatsen of berichten op social media. Daarin wordt gevraagd in te loggen op een website die sprekend lijkt op die van bijvoorbeeld een bank of een nepsite. Als u inlogt, worden uw inloggegevens meteen doorgestuurd naar de fraudeur.

Lees meer »