Inwoners praten elkaar bij over digitale weerbaarheid

Gepubliceerd op 16 februari 2022 om 15:00

Het slachtofferschap van online criminaliteit neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Met het project Digitaal Veilig in de Wijk, zet Den Haag vrijwilligers in om slachtofferschap onder inwoners tegen te gaan. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden.”

De moeder die dit WhatsAppbericht ontvangt, wil haar bestolen kind direct helpen: ‘Hi mam, mijn laptop, telefoon en portemonnee zijn gestolen. Daarom app ik je nu via de telefoon van een huisgenootje. Balen, want ik moet echt snel nieuwe spullen hebben voor mijn studie. Kan ik 1500 euro van je lenen? Je krijgt het volgende week terug. Je mag maar tot 750 per tikkie, dus kun je 2 keer overmaken? Alvast bedankt!’ 

Ze maakt wel 3 keer het maximale bedrag over. Maar dan slaat de twijfel toe, is deze noodkreet wel echt? Ze belt het nummer van de gestolen mobiel en wordt vrolijk begroet door haar dochter. Spullen gestolen? Gelukkig niet! ‘Je moet wel aangifte doen hoor, mam!’ adviseert de dochter geschrokken. ‘Ach, dat haalt niks uit’, besluit de moeder. ‘Wat moet de politie hiermee? Mijn geld is verdwenen, dat ga ik toch niet meer terugkrijgen.’ Wat de moeder niet tegen haar dochter zegt, is dat ze zich doodschaamt dat ze hierin is gestonken. Ze vindt deze verhalen altijd zo tenenkrommend naïef. 

Online zwendel

Guido Dam kent wel meer van dit soort verhalen uit zijn omgeving. Omdat hij een opleiding achter de rug heeft die draait om cybersecurity, weet hij meer dan de gemiddelde Nederlander hoe een burger of bedrijf zich beter kan beveiligen. Toen hij in het wijkblad van Benoordenhout een oproep van de gemeente zag voor ambassadeurs voor het project Digitaal Veilig in de Wijk, meldde hij zich direct aan als vrijwilliger. Met dit project wil Den Haag burgers en bedrijven weerbaarder maken tegen online zwendel. Dam maakt daar graag wat tijd voor vrij, want: “Niet iedereen kan zich een sjiek cybersecuritybedrijf veroorloven, maar iedereen heeft wel een gelijke mate van bescherming nodig.” 

Persoonlijke gegevens ontfutselen

De bedrijven in Den Haag kampen vooral met DDoS-aanvallen en ransomware. De meest voorkomende manieren waarop inwoners worden benadeeld zijn de vriend-in-nood-fraude, zoals de moeder die denkt dat haar dochter in geldnood zit, of helpdeskfraude, ‘u heeft een probleem met uw computer’. Zowel bedrijven als burgers hebben last van phishing, de meest succesvolle manier om een computer binnen te komen en persoonlijke gegevens te ontfutselen. 

Onderzoeken van het CBS, het CPB of de Rijksoverheid geven een soortgelijk beeld: het slachtofferschap neemt toe, de schade groeit en de weerbaarheid blijft achter. Mensen beschermen zich onvoldoende tegen criminele uitwassen. “We worden allemaal steeds afhankelijker van digitale middelen”, zegt Bram Perenboom, adviseur Digitale Weerbaarheid van de gemeente Den Haag en projectleider van Digitaal Veilig in de Wijk. “Problemen en criminaliteit op gebied van cyber komen steeds vaker voor en zijn steeds lastiger te herkennen. Daarom is het belangrijk om je ertegen te wapenen.”  

Den Haag en andere steden

Ere wie ere toekomt, Breda was met de Digitale Buurtambassadeur de eerste gemeente die vrijwilligers bijspijkerde op gebied van digitale veiligheid, zodat zij hun buurtgenoten kunnen informeren. Samen met politie en de Avans Hogeschool werkt gemeente Breda vanuit de buurtpreventiegroepen. Utrecht richt zich op het weerbaar maken van inwoners door middel van Stadsmakers Digitale Veiligheid.  Amsterdam richt zich met cyberambassadeurs op het mkb. In Den Haag kunnen zowel inwoners als ondernemers zich als vrijwilliger inzetten voor digiweerbaarheid. Perenboom: “Het gaat vooral om het in acht nemen van de basismaatregelen. Met goede wachtwoorden, direct uitvoeren van updates en regelmatige back-ups, kunnen we al heel wat slachtoffers voorkomen.” 

Inwoners informeren elkaar

In het najaar van 2020 startte Den Haag met Digitaal Veilig in de Wijk. Inmiddels zijn er 25 ambassadeurs actief in stadsdeel Loosduinen en in de wijken Wateringseveld, de Vruchtenbuurt en Benoordenhout. Samen met de politie en de gemeente verzorgen de ambassadeurs presentatiebijeenkomsten in hun wijken, ze verspreiden flyers, vullen een hoekje in het wijkblad, ze staan met informatie in winkelcentra, er is een website en er zijn Facebookgroepen. 

“De kracht van dit project is dat we heel dicht bij de doelgroep zitten”, aldus ambassadeur Dam. “We maken zelf deel uit van de inwoners die we willen bereiken, studenten helpen medestudenten verder, senioren spreken andere senioren aan en weer anderen hebben contact bij sportclubs of met ondernemers. De inwoners en ondernemers informeren elkaar en de gemeente en politie springen met informatie bij waar nodig.”

De ambassadeurs leggen contact met publieke en private partijen in hun eigen wijken voor samenwerking. Naast bijpraten van wijkbewoners, verwijzen de ambassadeurs ook naar informatie van bijvoorbeeld SeniorWebDigital Trust Center of Veiliginternetten.nl. Immers, online is al enorm veel goede informatie te vinden.

Steun van gemeente en politie

De gemeente en politie ondersteunen de ambassadeurs met faciliteiten en met kennis over bijvoorbeeld de meest voorkomende vormen van cybercriminaliteit. Zo organiseerden ze een training samen met het Digital Trust Center, dat is gespecialiseerd in het digitaal weerbaarder maken van ondernemers. De Fraudehelpdesk kwam wat vertellen over verschillende vormen van online fraude, de Betaalvereniging Nederland gaf inzage over hoe de zaken zijn geregeld op de fraude-afdelingen van banken en een cybercrime-specialist van de politie heeft de ambassadeurs bijgepraat over aangifte doen van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit. Dat helpt de ambassadeurs om benadeelde buurtgenoten door te kunnen verwijzen, zoals naar de Fraudehelpdesk of naar de juiste loketten van de bank of de politie. 

De wijkagenten trekken met de ambassadeurs op en de politie biedt data. Een lastigheid is dat lang niet alle incidenten van online criminaliteit worden aangegeven bij de politie, zoals de moeder in het voorbeeld. 

Hoe pak je het aan

Het project Digitaal Veilig in de Wijk gaat in ieder geval nog een jaar in de huidige vorm voort. “We zijn nu samen met de politie aan het uitzoeken hoe we het project verder kunnen ontwikkelen”, zegt Perenboom. Inmiddels zijn er al doende wat lessen geleerd. Perenboom: “Wat betreft geld: er is wat opstartgeld nodig, maar als het project eenmaal draait dan kun je met veel minder middelen toe.” 

“Je moet ook nadenken over de structuur: breng je het ambassadeurschap onder bij buurtpreventiegroepen of een stichting, of maak je gebruik van bestaande subsidieregelingen. Dan heb je een andere constructie dan het convenant dat er bij ons in Den Haag onder ligt.” Bij aanvang vraagt het project veel ondersteuning, maar op langere termijn kan de gemeente het project wat meer loslaten. “Groepen die al wat langer draaien, vragen steeds minder hulp van de gemeente of de politie.”

Veel meer synergie

Perenboom wil doorlopend zijn oor te luisteren blijven leggen bij de inwoners en ondernemers. Bieden we nog steeds het juiste? Het project moet niet te veel worden dicht getimmerd, want: “De criminaliteit verandert, het probleem verandert, maar ook de manier waarop mensen ermee omgaan.” Uiteindelijk hoopt Perenboom dat er in heel Nederland ambassadeurs gaan samenwerken tegen online criminaliteit. “Het zou fantastisch zijn als we niet alleen een netwerk van laagdrempelige informatie hebben binnen de stad, maar ook tussen de steden. En dat er veel meer synergie is tussen inwoners, ondernemers, kennisinstellingen, overheden en politie. Dat een ambassadeur maar hoeft te vragen om data en dat we dat direct kunnen leveren.”

Wil jij ook de digitale weerbaarheid in jouw gemeente vergroten? Het CCV heeft een database samengesteld van lokale cyberprojecten. Vragen of wil je sparren? Neem contact op met CCV-adviseur Colin Voetee, via telefoon: 06 10 447 801 of e-mail: colin.voetee(at)hetccv.nl.

Bron: ccv-secondant.nl

Gerelateerde artikelen

Meer info over Veilig digitaal Breda 

 

Inschrijven voor wekelijkse nieuwsbrief

 

Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.

Meer actueel cybercrime nieuws

Het darkweb "De verborgen kant van het internet"

Het internet heeft alles veranderd, van de manier hoe we werken en de manier hoe we gamen tot de manier hoe we leven. Het lijkt erop dat er een plekje is op internet voor iedereen ondanks welke interesses je hebt, ondanks wat je overtuigingen zijn, is er iemand of iets daarbuiten dat op dezelfde manier denkt als jij. Het internet heeft ons verbonden op manieren die we nooit eerder hadden gedacht, het is een plek waar iedereen van waar dan ook ter wereld kan samenkomen, er zijn zoveel dingen op internet waarvan de meeste niet eens weten dat ze bestaan. Er is van alles of het nu een dienst of product is, legaal of illegaal immoreel of onethisch het internet heeft het. U kunt kiezen of u het gebruikt voor voor goede dingen of in slechte dingen, net zoals het internet dat we allemaal gebruiken  elke dag.

Lees meer »

Hacker Snapchat-accounts aangehouden

Woensdag 27 mei hebben rechercheurs van het Cybercrimeteam in Noord-Holland onder leiding van de officier van justitie een 18-jarige inwoner van Vlaardingen aangehouden op verdenking van phishing, het hacken van Snapchat-accounts en sextortion, een vorm van afpersing. De verdachte is woensdag ingesloten voor verder onderzoek en wordt vrijdag voorgeleid voor de rechter-commissaris.

Lees meer »

Land- en tuinbouwwinkels AVEVE slachtoffer van cyberaanval

In Belgie is AVEVE het slachtoffer geworden van een grote cyberaanval. Met kwaadaardige software werd het netwerk van de land- en tuinbouwwinkels onder vuur genomen. Een klein aantal van de 250 winkels in ons land moet daarom tijdelijk de deuren sluiten omdat betalen met VISA of bancontact er niet mogelijk is. “De overgrote meerderheid van de winkels is wel gewoon open”, benadrukt woordvoerder Stéphanie Deleul.

Lees meer »

Beveiligingslek Android: negen op de tien toestellen kwetsbaar

Uit onderzoek van Promon en Google blijkt dat alleen apparaten met Android 10 beschermd zijn tegen het StrandHogg 2.0-lek. Versie Android 9.0 (Pie) en ouder zijn wel kwetsbaar. Meer dan negentig procent van de Android-toestellen draait versie 9.0 of ouder, aldus Google. Negen op de tien toestellen is dus kwetsbaar voor dit lek.

Lees meer »

"Iedereen was betrokken, maar niemand verantwoordelijk"

In zelden aangedurfde openheid deelt Lochem haar ervaringen met een indringer die vorig jaar maandenlang het computernetwerk onveilig maakte, en vooral de daaruit getrokken lering. Want, vindt Sebastiaan van ‘t Erve, de burgemeester van de Achterhoekse gemeente, aan beveiligingsbewustzijn bestaat bij bestuurders een gevaarlijk tekort. “Iedereen was betrokken, maar niemand verantwoordelijk.”

Lees meer »

Cyberaanval op grafische processor 

De chip op je grafische kaart verwerkt extreem snel heel veel informatie. Speel een moderne game, kijk een actiefilm en de reden voor die snelheid zal duidelijk zijn. De GPU of grafische processor maakt hierbij gebruik van honderden zo niet duizenden kernen (cores). Een kern is dan weer een locatie op een chip die zelfstandig code verwerkt.

Lees meer »

OM eist 6 jaar tegen drugskoerier én vendor op het Darkweb

Een ‘drugsdealer 2.0’. Zo bestempelde de officier van justitie van het Landelijk Parket vandaag in de rechtbank Rotterdam een 23-jarige verdachte uit Bodegraven tegen wie zij 6 jaar gevangenisstraf eiste met aftrek van het voorarrest. ‘Hij bood niet alleen het grootste deel van onderschepte met drugs gevulde postpakketten aan bij inleverpunten van een post- en pakketbedrijf, meneer handelde ook als vendor 611 bestellingen van verdovende middelen af via het darkweb. Bovendien is een flinke bedrijfsvoorraad in zijn woning aangetroffen’, zo motiveerde de officier haar strafeis. 

Lees meer »

Grooming ligt op de loer "Kinderen leren alert zijn"

AMBER Alert lanceert naar aanleiding van de 'Dag van het Vermiste Kind' een internationale preventiecampagne tegen digitaal kinderlokken oftewel online grooming. Dit doen ze in samenwerking met de Nederlandse politie en de Europese politiegroep voor vermiste personen (PEN-MP). Het doel van de campagne, die in meer dan twintig landen wordt verspreid, is om tieners ervan bewust te maken dat online interacties, hoe onschuldig ze ook lijken, soms nare gevolgen kunnen hebben. Hoewel online grooming zelden tot een vermissing leidt, werd er afgelopen juni nog een AMBER Alert uitgestuurd voor een twaalfjarig meisje dat slachtoffer werd van digitaal kinderlokken.

Lees meer »