'Log4j' kerstcadeau voor cybercriminelen

Gepubliceerd op 14 december 2021 om 15:00

Diverse bedrijven grijpen hard in en zetten uit voorzorg webapplicaties uit. Verschillende gemeenten hebben dat nu al gedaan. Ook ABN Amro bevestigt tegenover de krant een deel van zijn systemen te hebben uitgeschakeld. IT-beveiligers zeggen bij de NOS dat het slechts een kwestie van dagen zal zijn voor er ransomware-aanvallen plaatsvinden die veel systemen tegelijk kunnen grijpen.

Wat is het probleem?

Een groot beveiligingsprobleem in een vrij onbekend softwarepakket met de naam 'Log4j' leidt tot veel hoofdbrekens bij beveiligingsexperts. Het softwarepakket is alomtegenwoordig, waardoor veel bedrijven - en daarmee ook hun klanten - kwetsbaar zijn. Maar de precieze impact zal pas later duidelijk worden.

De angst is dat bedrijven slachtoffer worden van ransomware, of dat data van klanten gestolen zullen worden. Het is verleidelijk om te denken dat dat misschien meevalt, nu na vier dagen nog geen gevallen bekend zijn van gehackte bedrijven.

Maar die kans op een meevaller lijkt klein. "Nee, ik denk niet dat dit met een sisser gaat aflopen", zegt beveiligingsexpert Frank Groenewegen van Deloitte. "Aanvallers zijn momenteel druk bezig om te bedenken hoe ze het probleem het best kunnen misbruiken."

Dat denkt ook beveiligingsonderzoeker John Fokker van McAfee, wiens weekend net als dat van veel collega's in het teken stond van het nieuws over het beveiligingsprobleem. "Nu zijn aanvallers nog op zoek naar potentiële slachtoffers. Over een paar dagen of weken zul je de eerste ransomware-slachtoffers zien."

Waarom 'Log4j' kwetsbaarheid zo gevaarlijk is 

Het beveiligingsprobleem zit in een softwarepakket dat massaal blijkt te worden gebruikt en is bedoeld om zogenoemde logboeken bij te houden. Veel softwarepakketten doen dat: op die manier kan de activiteit van een computersysteem worden bijgehouden en kunnen fouten worden ontdekt en zelfs 'hack aanvallen' worden geregistreerd. In dit geval kan een aanvaller eigen programmeercode uitvoeren door een fout in het softwarepakket.

Veel andere softwarepakketten blijken 'Log4j' te gebruiken om hun logboeken bij te houden. Dus nu er een ernstig lek in het pakket is ontdekt, zijn in één keer ook ontzettend veel bedrijven in potentie kwetsbaar. Wel verschilt de precieze impact en de manier waarop het lek kan worden misbruikt per bedrijf.

Ook grote bedrijven als Apple, Amazon en Tesla zijn nu dus ook kwetsbaar voor het vrijdag ontdekte probleem. En ook grote softwarepakketten, die op hun beurt weer door ontzettend veel bedrijven en organisaties worden gebruikt, hebben het probleem aan boord, soms ook zonder dat ze het weten.

"Ik denk dat vrij weinig mensen doorhebben hoe diep dit gaat", zegt onderzoeker Cas van Cooten, ook van Deloitte. Hij slaagde erin Apple te 'hacken' door de naam van zijn iPhone te veranderen. Door programmeercode in zijn telefoonnaam te zetten, leidde hij een Apple-server om de tuin en werd er een onschuldig signaaltje verstuurd naar een server die Van Cooten uitkoos. Een kwaadwillende zou ernstigere zaken voor elkaar kunnen krijgen.

'Log4j' kerstcadeau cybercriminelen

Het probleem zit hem in een logsysteem van web- en applicatieservers. Aanvallers kunnen via dit probleem ongewenste opdrachten uitvoeren op de systemen van organisaties. Ook kunnen ze met een simpele opdracht zien of systemen kwetsbaar zijn om vervolgens een aanval uit te voeren. De kerstvakantie is traditiegetrouw een periode dat aanvallers toeslaan, omdat er dan minder personeel beschikbaar is. Met deze timing in het achterhoofd, verwachten deskundigen grote problemen op zeer korte termijn.

Nu al wordt malware uitgezaaid die ervoor zorgt dat rekenkracht wordt ingepikt om cryptovaluta te minen. Dat is vooral vervelend, maar legt systemen meestal niet plat. De grotere angst is voor ransomware die via dit gat naar binnensluipt. 

Uniek of niet?

Dat er in één keer zo veel bedrijven en computersystemen kwetsbaar zijn voor één probleem, is vrij uniek. Tegelijkertijd waren er in het verleden ook beveiligingsproblemen die sneller tot problemen leidden. Zo werden deze zomer in één keer veel bedrijven getroffen door ransomware, nadat een beveiligingsprobleem in het programma Kaseya was gevonden. Dat wordt veel gebruikt door ict-beheerders om op afstand computers te beheren.

Dat was een enorm krachtig lek: als een systeem kwetsbaar was, kon je als aanvaller meteen op zogenoemd beheerdersniveau ingrijpen en bijvoorbeeld ransomware uitvoeren. Dat is in dit geval niet zo.

"Het bijhouden van logboeken gebeurt op een lager niveau", legt Groenewegen uit. Daardoor kan een aanvaller in eerste instantie minder, en moet hij zoeken naar manieren om meer bevoegdheden te krijgen.

Maar iedereen in het 'cyberwereldje' is het erover eens: het is een kwestie van tijd tot mensen dat lukt. Daarom moeten bedrijven nu snel aan de slag, stelt ook het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) van de Nederlandse overheid. Fokker: "Hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat iemand erin slaagt om dit te misbruiken."

Vaisha Bernard, mede-oprichter van beveiligingsbedrijf EYE, denkt dat de aanvallers op een bepaald moment in één keer kunnen toeslaan. "Bijvoorbeeld een paar dagen voor Kerst." Dan is er minder personeel aanwezig en veroorzaakt een aanval met bijvoorbeeld ransomware veel meer schade. Het overkwam twee jaar geleden nog de Universiteit Maastricht.

Een gevaar daarbij is dat bedrijven over het hoofd zien dat ze 'Log4j' ergens gebruiken, zonder dat ze het weten. "Het is alsof er ergens een ingrediënt van een fabrikant dat in heel veel producten zit opeens niet in orde blijkt te zijn", zegt Groenewegen.

Groot verschil met de voedselindustrie is dat daarbij beter minutieus wordt bijgehouden welk ingrediënt in welk product zit. Hoewel het NCSC samen met onderzoekers in allerijl een lijst met kwetsbare producten heeft opgesteld, is dat volledige overzicht er voor software niet.

Ook een probleem is dat veel software zoals deze - die door ontzettend veel bedrijven wordt gebruikt, van overheden tot tech-giganten - door vrijwilligers in hun vrije tijd wordt onderhouden. Groenewegen: "Miljoenenbedrijven zijn dan afhankelijk van het werk van een paar vrijwilligers. Dat is toch ook bizar?"

Bron: @xkcdComic, github.com, @chvancooten, @gemhofvantwente, cmweb.nl, nos.nl

‘Apache Log4j’ gerelateerde artikelen 》

 

Actuele aanvallen overzicht per dag 》

Ernstige kwetsbaarheden 》

 

Heeft u tips of verdachte activiteiten gezien online? Neem dan contact op met de politie. Telefonisch via het nummer 0900-8844 of online via het meld formulier. Uiteraard kunt u daarnaast ook tips melden bij Cybercrimeinfo.

Meer nieuws

Overzicht cyberaanvallen week 03-2022

FBI verdenkt Trickbot groep van ontwikkeling Diavol ransomware, account gegevens buitgemaakt bij ransomware aanval OpenSubtitles.org en nieuwe White Rabbit ransomware gekoppeld aan FIN8 hacking groep. Hier het overzicht van afgelopen week en het nieuws van dag tot dag.

Lees meer »

Cybercrime nieuwsbrief 193 week 03-2022

Cybergevaren in 2022 de grootste zorg voor bedrijven in Belgie en Nederland voor COVID-19, criminal-to-criminal-model met een duidelijke rolverdeling neemt verder toe in 2022 en politie roept mensen op alert te blijven middels lancering ABC-methode. Dit en meer lees je in nieuwsbrief 193.

Lees meer »

Phishing, nepshop en fraude meldingen week 03-2022

Het melden van 'digitale oplichting' pogingen is belangrijk, door het melden kunnen we andere potentiële slachtoffers behoeden voor het te laat is. Heb je een phishing mail, smishing bericht of werd je gebeld en vertrouw je het niet? Laat het ons, of onze collega's van Opgelicht?!, Radar, Kassa, of Fraudehelpdesk dan weten, want Samen bestrijden we cybercrime / digitale fraude. Ben je slachtoffer geworden van oplichting doe dan 'altijd' aangifte bij de politie.

Lees meer »

Politie roept mensen op alert te blijven middels lancering ABC-methode

De politie heeft in september en oktober 2021 meerdere verdachten aangehouden in een grote cyberzaak. De verdachten gaven zich aan de telefoon uit als medewerkers van een bank en kwamen aan de deur bij slachtoffers. Deze babbeltruc, ook wel bankhelpdesk fraude genoemd, is gebruikt bij minimaal 95 personen. De politie roept mensen dan ook op om alert te blijven bij verdachte telefoontjes of mailtjes en lanceert daarom de ABC-methode.

Lees meer »

Criminal-to-criminal-model met een duidelijke rolverdeling neemt verder toe in 2022

Er zijn inmiddels al twee pandemie-jaren verstreken. Deze jaren hebben niet alleen veranderingen teweeggebracht in de werkcultuur, maar hebben ook gezorgd voor compleet nieuwe security-uitdagingen. Waar in het eerste coronajaar het verhuizen van medewerkers naar de thuisomgeving centraal stond, werden bedrijven het afgelopen jaar geconfronteerd met de veiligheidsrisico’s die deze, soms overhaaste, digitalisering met zich meebracht. Om de veiligheidsrisico’s het komende jaar te minimaliseren, zullen bedrijven hun IT-beveiligingsinfrastructuur moeten aanpassen aan de cloud. Nicolas Casimir, CISO EMEA bij Zscaler, gaat verder in op deze en andere trends voor het komende jaar.

Lees meer »

‘VPNLab’ offline gehaald door politie diensten

Handhavingsinstanties ondernamen deze week actie tegen het misbruik van VPN-diensten door criminelen. Dit deden ze door de infrastructuur en de gebruikers van VPNLab.net aan te pakken. De producten van de VPN-provider, bedoeld voor afgeschermde communicatie en internettoegang, werden ter ondersteuning van ernstige misdrijven gebruikt. Zoals de inzet van Ransomware en andere cybercriminaliteit.

Lees meer »

"Ik geloof sterk in preventie"

Breda gelooft in inzet van inwoners bij het veilig en leefbaar houden van de gemeente. Er is al tien jaar een groot buurtpreventienetwerk. Voor haar overstap naar het gerechtshof Den Bosch, waar ze raadsheer is geworden, blikte wethouder leefbaarheid en wijkveiligheid Greetje Bos (VVD) terug op de behaalde resultaten. ‘Na elke campagne gaat het aantal meldingen omhoog.’

Lees meer »