In het zojuist verschenen Cyber Security Beeld Nederland (CSBN) is dit jaar een apart hoofdstuk gewijd aan ransomware en het complexe ondergrondse criminele ecosysteem daaromheen.
Schade Ransomware
‘De schade van ransomware is groot: de schattingen lopen uiteen van miljoenen tot miljarden, maar als alleen al 46 procent van het MKB in Nederland aangeeft ermee te maken te hebben gehad, dan staan we voor een ongekende uitdaging’, aldus hoofdofficier Michiel Zwinkels, binnen het OM portefeuillehouder cybercrime. ‘Hoewel het CSBN beschrijft dat er in Nederland tot nu nog geen aanval op een vitaal proces heeft plaatsgevonden, betekent dat niet dat er géén cruciale processen zijn verstoord.’
‘We hebben al aanvallen op universiteiten, ziekenhuizen, bedrijven en gemeenten gezien’, zegt Theo van der Plas, programmadirecteur cybercrime bij de politie. ‘Een aanval als op de Hof van Twente waarbij de dienstverlening van de gemeente geheel stil kwam te liggen, is natuurlijk verschrikkelijk. We zien als politie en OM dat (lagere) overheden er enorm van geschrokken zijn. Ze bevragen ons ook: wat moeten we doen, met wie moeten we in zee?’
Cybercrime as a service
Het jaarlijkse CSBN van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, is in samenwerking met het Nationaal Cyber Security Centrum opgesteld. Hierbij wordt nauw samengewerkt met OM en politie, die dit jaar in het CSBN vaststellen dat ze in de ransomwareketen steeds meer geprofessionaliseerde spelers zien: de bouwers van de software, degenen die het plaatsen, degenen die het weghalen, zij die het slachtoffer klemzetten. Cryptovaluta spelen daarbij een grote rol in het ontvangen van losgeld door criminelen. Zoals politie en OM al veel eerder constateerden: ‘cybercrime as a service’ floreert, alles is te koop of te huur, vrijwel altijd zit er een sterk internationale component aan. Maar het is zeker niet zo dat het geen zin heeft onderzoek te doen.
Taskforce Ransomware
‘We zetten in op opsporing en vervolging en het afpakken van het wederrechtelijke voordeel’, zegt hoofdofficier Zwinkels ‘Misschien komen we niet altijd onmiddellijk bij een dader uit, maar onze bevindingen helpen andere opsporingsinstanties vaak verder.’
Politiechef Van der Plas legt uit dat door de politie nog vaak losse ransomware-onderzoeken worden gestart. ‘Dat is deels logisch, je hebt immers een aangifte waar je iets mee moet. Maar om de opsporingscapaciteit slimmer te benutten en beter de strijd aan te gaan met de criminelen, focussen we sinds kort vanuit de taskforce Ransomware samen met de cybercrimeteams en het Team High Tech Crime op kansrijke actielijnen.’
Deze strategie komt er in het kort op neer dat politie en OM gegevens uit onderzoeken nationaal en internationaal delen. Servers waarop foute software draait, neerhalen, malafide hostingbedrijven aanpakken, facilitators oppakken, slachtoffers gratis reparatiesoftware aanbieden, cryptovaluta traceren en hackers een andere kans bieden.
Daarnaast hamert Van der Plas op publiek-private samenwerking: ‘Er zit kennis bij ons, er zit kennis bij bedrijven, dat moeten we kunnen delen, op de juiste manier’, zo zegt hij. En wanneer een hack heeft plaatsgevonden en losgeld wordt gevraagd, kunnen gespecialiseerde bedrijven helpen het probleem op te lossen. Er zijn bedrijven die weten wat de politie nodig heeft voor het onderzoek.
Aangifte doen
Volgens Zwinkels is het in de aanpak van ransomware daarnaast cruciaal dat de slachtoffers een aanval melden of daarvan aangifte doen. ‘We moeten weten wat er speelt, wij kunnen nieuwe werkwijzen onderkennen. Ook al is een bedrijf niet meteen geholpen, een ander is dat met gegevens uit het onderzoek misschien wel. Bovendien kunnen we die meldingen gebruiken om maatregelen te treffen die een aanval voorkómen’, aldus Zwinkels.
Op dit moment werken politie en OM aan een landelijk punt voor alle meldingen. Zwinkels: ‘Dat maakt het mogelijk dwarsverbanden te leggen, en deze vorm van cybercrime gerichter aan te pakken.’
Digitale veiligheid vergroten
De Cyber Security Raad heeft becijferd dat er 330 miljoen euro nodig is voor de handhaving en bijna 900 miljoen om de digitale veiligheid over de hele linie te waarborgen en te vergroten. De CSR wees er ook op dat de rol van de gehele strafrechtketen onontbeerlijk is bij cybercrimebestrijding. ‘Dat we technisch heel goed zijn, hebben we al vaak laten zien’, aldus politiechef Theo van der Plas. Maar dat er langdurige investeringen en samenwerkingsmogelijkheden moeten komen, is duidelijk.’
Ransomware, het gijzelen van je computersoftware door criminelen, begint een steeds groter veiligheidsrisico te worden. Wie zit er achter en wat kun je er tegen doen? #Nieuwsuur zocht het uit. pic.twitter.com/CTwUf53uAq
— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) June 29, 2021
Het verslag van 2020: "Cyberincidenten kunnen onze maatschappij in het hart raken en verlammen"
Het verslag van 2019: "Nederland kan ontwricht worden door Cyberaanvallen"
Bron: nctv.nl, politie.nl
Meer info over Cybercrime
Meer info over Ransomware
Tips of verdachte activiteiten gezien? Meld het hier.
Cybercrime gerelateerde berichten
Hacks van Lapsus$
Cybersecurity-onderzoekers van Microsoft en Nvidia hebben de recente hacks van Lapsus$ op deze bedrijven herleid naar een tiener in Oxford. De zestienjarige zou nog bij zijn moeder wonen, maar wel het mastermind achter de aanvallen zijn. Dit meldt Bloomberg.
Minister: “Het internet is hier van hoge kwaliteit, snel en goedkoop”
Het komt helaas regelmatig voor dat hackers en cybercriminelen de Nederlandse digitale infrastructuur misbruiken. Dat is niet goed voor het internationale imago van ons land, bondgenootschappelijke belangen en integriteit van de Nederlandse ICT-infrastructuur. Om misbruik te voorkomen en bijstand te verlenen, werken tal van instanties dag en nacht hieraan.
Server neergehaald en erger voorkomen
Het Cybercrimeteam van Oost-Brabant heeft er voor gezorgd dat er een server, bedoeld voor criminele activiteiten, uit de lucht is gehaald. Daarmee is voorkomen dat er mensen slachtoffer werden van bijvoorbeeld hackers, computervredebreuk of oplichting.
Cybercrimeteams van de politie extra waakzaam
De cybercrimeteams van de politie zijn extra waakzaam vanwege de recente gebeurtenissen in Oekraïne. De politie roept bedrijven en organisaties die slachtoffer worden van cybercrime, zoals ransomware- of wiperware, op om hiervan altijd aangifte te doen.
2,5 miljoen Nederlanders in 2021 slachtoffer van digitale criminaliteit, 19% deed aangifte bij de politie
Uit het gisteren gepubliceerde Veiligheidsmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat bijna 2,5 miljoen Nederlanders van 15 jaar en ouder het afgelopen jaar slachtoffer zijn geworden van online oplichting. Het gaat om zaken als aankoopfraude, hacken, phishing en cyberpesten. Wat is eigenlijk de psychologische impact van online criminaliteit voor de slachtoffers?
“47% van de cyberaanvallen werd veroorzaakt omdat organisaties hun patch beheer niet goed op orde hadden”
Het aantal cyberaanvallen is afgelopen jaar met 33 procent gestegen. Maar liefst 47% van de cyberaanvallen werd veroorzaakt omdat organisaties hun patch beheer niet goed op orde hadden. Phishing is over het algemeen nog steeds de meest voorkomende oorzaak van cyberaanvallen. Maar liefst 44 procent van de ransomware aanvallen konden zo succesvol worden uitgevoerd.