Afgelopen zaterdag een explosie en een brand in een energiecentrale, donderdag brand in een complex waar kernenergie wordt opgewekt, dinsdag een explosie bij een medische kliniek en een week eerder op vrijdag bij een militaire basis én een energiecentrale. Al deze incidenten in Iran gebeurden in acht dagen tijd.
"Het wekt de indruk dat er meer aan de hand is", zegt Iran-deskundige Peyman Jafari. De explosie bij een kliniek lijkt volgens hem op een ongeluk, maar de andere incidenten wekken de indruk van mogelijke cybersabotage. Iets wat in het verleden vaker is gebeurd in Iran.
Iraanse Natanz-kerncentrale in Isfahan, Iran, 2 juli 2020. Atomic Energy Organization of Iran / WANA (West Asia News Agency) via REUTERS ATTENTION EDITORS - DIT FOTO IS GELEVERD DOOR EEN DERDE PARTIJ.
"Het kan nauwelijks toeval zijn", zegt correspondent Daisy Mohr over de reeks branden en explosies. "Het lijkt alsof de autoriteiten het kleiner maken dan het in werkelijkheid is. Maar er zijn maar weinig mensen die weten hoe dit echt zit. De toedracht is in een gesloten land als Iran onmogelijk te verifiëren."
De brand in de energiecentrale afgelopen zaterdag leidde tot stroomuitval in delen van de miljoenenstad Ahvaz in het zuiden, meldt de Iraanse nieuwssite Tasnim. Volgens andere nieuwssites was het vuur het gevolg van een explosie. De oorzaak is nog onduidelijk.
آتش سوزی در نیروگاه #زرگان اهواز🙊 pic.twitter.com/gbS9iVtxeD
— fafa_gh (@fateme_ghanavat) July 4, 2020
Volgens Iraanse media zijn dit videobeelden van de brand
Iraanse atoomprogramma
Ook de brand eerder deze week in het gebouw dat onderdeel uitmaakt van het Iraanse atoomprogramma, roept vragen op. Het vuur ontstond als gevolg van een cyberaanval, zeiden drie anonieme functionarissen tegen persbureau Reuters.
"Uit veiligheidsoverwegingen zal de oorzaak van dit incident op een gepast moment worden aangekondigd", zei het hoofd van Iraanse veiligheidsraad vrijdag. Een reactie die de vermoedens van sabotage allesbehalve temperde.
Malware Stuxnet
Vooral omdat het betreffende complex in Natanz tien jaar geleden het doelwit was van een cyberaanval met het programma Stuxnet. Door dit geavanceerde virus draaiden de nucleaire centrifuges zichzelf kapot. Als gevolg daarvan werd het omstreden atoomprogramma van Iran naar schatting met minimaal een jaar vertraagd. Er wordt aangenomen dat Israël en de VS achter de Stuxnet aanval zaten.
Overigens speelde ook Nederland een rol volgens onderzoeksjournalist Huib Modderkolk. De AIVD heeft de man gerekruteerd die op het Iraanse nucleaire complex de malware op de computers heeft gezet, schrijft hij in zijn boek Het is oorlog, maar niemand die het ziet uit 2019.
Ondergronds militair complex
Vrijdag 26 juni was er een ontploffing in de buurt van de militaire basis Parchin. Die ligt zo'n 30 kilometer ten zuidoosten van de hoofdstad Teheran. Volgens de autoriteiten was de explosie het gevolg van een gaslek. Maar analisten zeggen op basis van satellietfoto's dat het gebeurde in een ondergronds militair complex waar raketten worden geproduceerd. En daarmee waren er ook bij dit incident vermoedens voor sabotage.
Links is de foto van na de explosie, recht van ervoor (AP)
Op dezelfde avond was er namelijk ook een brand in een energiecentrale in stad Shiraz, ruim 400 kilometer ten zuiden van Teheran. Volgens Iraanse media was ook daar eerst een explosie te horen. En net als vandaag leidde het incident tot stroomuitval in een stad met meer dan een miljoen inwoners.
Sabotage realistisch scenario
Gezien de hoeveelheid incidenten in korte tijd en het ogenschijnlijke verband tussen de getroffen complexen is sabotage een realistisch scenario. En er zijn vele mogelijke daders, zegt correspondent Mohr. "Je hebt de spanningen met de VS en bondgenoten in de regio, er is de interne oppositie; er zijn allerlei scenario's denkbaar."
Volgens Jafari is het mogelijk dat de reeks verdachte explosies en branden te maken hebben met de zogenoemde Iran-deal. Want als Iran zich aan de afspraken uit het nucleaire akkoord van 2015 houdt, mag het vanaf oktober weer internationaal wapens inkopen.
Er is een motief
De VS heeft de VN-Veiligheidsraad opgeroepen om het wapenembargo tegen Iran te verlengen. "Maar China, Rusland en ook Europese landen gingen daar niet in mee. Het kan dat hardliners in Washington op zoek zijn naar andere manieren om Iran onder druk te zetten. Dus er is een motief en het past in een bestaande strategie - maar uiteindelijk weten we het nu gewoon nog niet."